کدام دولت واردات را نزولی کرد؟

 تازه‌ترین گزارش بانک مرکزی حاکی از آن است که در 6ماهه ابتدای امسال 20.30 میلیارد دلار واردات و 18.21 میلیارد دلار صادرات صورت گرفته است. آمار صادرات و واردات نشان می‌دهد که به نسبت سال‌های گذشته، تراز تجاری بهبود پیدا کرده است.

تراز تجاری به معنای تفاوت میزان صادرات و واردات یک کشور به‌عنوان یکی از شاخص‌های موثر در رشد اقتصادی و سیاست‌گذاری در حوزه اقتصاد به شمار می‌رود که هر چه بالاتر بودن آن، به معنای اقتصادی پویاتر و همچنین اقتصاد پولی قوی‌تر برای یک کشور است.

آمارها بیانگر این است که عملکرد دولت تدبیر و امید در سه سال از مسوولیتش،در حوزه تجارت خارجی بهتر از دولت قبلی بوده است. براساس گزارش بانک مرکزی، ارزش صادرات در 6ماهه اول سال 1395 بدون احتساب میعانات گازی، 18 میلیارد و 210 میلیون دلار و ارزش واردات 20 میلیارد و 308 میلیون دلار واردات بوده است. این در شرایطی است که در سال 6ماهه ابتدای سال 1394 حدود 16 میلیارد و 467 میلیون دلار صادرات و 20 میلیارد و 852 میلیون دلار واردات صورت گرفته بود. همچنین در 6ماهه اول سال 1393 ارزش صادرات 16 میلیارد و 647 میلیون دلار و ارزش واردات 26 میلیارد و 21 میلیون دلار اعلام شده بود.

این ارقام در حالی است که در 6ماهه اول سال 1392 (ماه‌های پایانی دوره فعالیت محمود احمدی‌نژاد در دولت دهم) آمار صادرات 15 میلیارد و 266 میلیون دلار و واردات 20 میلیارد و 87 میلیون دلار گزارش شده بود.

این نشان می‌دهد که عملکرد تجاری حسن روحانی به‌گونه‌ای بوده که در طول این مدت، ارزش صادرات مثبت و واردات منفی شده است. به عبارتی، در این دوره سه ساله، ارزش صادرات بالغ بر 2 میلیارد و 944 میلیون دلار افزایش پیدا کرده و واردات 221 میلیون دلار کاهش یافته است.

این در شرایطی است که اگر عملکرد دولت‌های نهم و دهم را بررسی کنیم، متوجه می‌شویم که هر ساله فاصله بین صادرات و واردات بیشتر می‌شده و روند واردات به‌شدت افزایشی بوده است. در دولت نهم و در 6ماهه اول سال 1384 (زمانی که احمدی‌نژاد دولت را تحویل گرفت)، میزان واردات 19 میلیارد و 140 میلیون دلار و صادرات 4 میلیارد و 189 میلیون دلار اعلام شده بود. اما به یک‌باره میزان واردات افزایش پیدا کرد و در سال اول عملکرد احمدی‌نژاد در دولت نهم، میزان واردات 990 میلیون دلار افزایش پیدا کرد؛ اگرچه در کنار آن، شاهد رشد 2 میلیارد و 237 میلیون دلاری صادرات بودیم. گزارش 6ماهه ابتدایی سال 1385 بانک مرکزی درباره صادرات و واردات گمرکی، این روند را نشان می‌دهد. گزارش 6ماهه اول سال 1386 نیز حاکی از آن است که میزان واردات به 21 میلیارد و 349 میلیون دلار و صادرات به 7 میلیارد و 51 میلیون دلار رسیده است.

اما در میان این آمارها، نکته حایز اهمیت، افت شدید واردات و صادرات در 6ماهه اول سال 1387 است؛ به‌طوری که واردات به 18 میلیارد و 360 میلیون دلار و صادرات به 6 میلیارد و 98 میلیون دلار کاهش یافت. البته دلیل این اتفاق، بحران مالی سال 2008-2009 بود كه باعث شد قیمت‌های جهانی به شدت کاهش یابد و در نتیجه، ارزش كالاهای وارداتی و صادراتی نیز كاهش یافت.

با وجود این کاهش در سال 1387، اما در 6ماهه اول سال 1388 میزان واردات به یک‌باره جهش حدود 29 درصدی داشت. به عبارتی، ارزش واردات به 23 میلیارد و 669 میلیون دلار رسید و صادرات نیز به 8 میلیارد و 979 میلیون دلار افزایش یافت.

به این ترتیب، افزایش روند واردات در دولت دوم محمود احمدی‌نژاد، یعنی دولت دهم ادامه پیدا کرد. گزارش بانک مرکزی نشان می‌دهد که در 6ماهه اول سال 1389 حدود 29 میلیارد و 569 میلیون دلار واردات و 12 هزار و 261 میلیون دلار صادرات اتفاق افتاد. این ارقام در 6ماهه اول سال 1390 در حوزه واردات به 29 میلیارد و 524 میلیون دلار و در خصوص صادرات به 15 میلیارد و 604 میلیون دلار رسید.

در 6ماهه اول سال 1391 اما افت واردات اتفاق افتاد؛ عامل اصلی و مهم آن نیز تشدید تحریم‌ها و محدودیت‌های بین‌المللی بود. به این شکل، ارزش واردات به 26 میلیارد و 483 میلیون دلار کاهش یافت، اما شاهد رشد اندک صادرات بودیم؛ به طوری که ارزش صادرات 16 میلیارد و 33 میلیون دلار اعلام شد.

بر این اساس، این آمارها بیانگر آن است که دولت اول و دوم محمود احمدی‌نژاد اگرچه توانست صادرات غیرنفتی را با رشد همراه کند (عامل مهم افزایش ارزش صادرات در دولت دهم، افزایش نرخ ارز بود)، اما به همان میزان نیز افزایش واردات را در کالاهای خارجی شاهد بودیم و اگر در سال 1387 و یا سال 1391 کاهشی در واردات اتفاق افتاد، به‌دلیل بحران مالی جهانی و نیز تشدید تحریم‌ها بوده است.

اما در دولت یازدهم، آمار واردات شیب نزولی و صادرات شیب صعودی داشته است؛ به نحوی که ارزش صادرات بالغ بر 2 میلیارد و 944 میلیون دلار افزایش پیدا کرده و واردات 221 میلیون دلار کاهش یافته است.