راهبرد هوشمندانه ایران برای ایجاد اجماع در اوپک

راهبرد هوشمندانه ایران برای ایجاد اجماع در اوپک

توافق میان ایران و عربستان در اوپک می‌تواند الگویی برای حل چالش‌های دیگر باشد

مرور گام‌های حساب‌شده ایران که با تدبیر بیژن زنگنه برداشته‌شد، می‌تواند گوشه‌ای از آثار مثبت تدبیر و تعقل را در معدلات پیچیده جهان امروز آشکار کند.

پس از گذشتن یک سال و اندی از اجرای برجام بیژن نامدار زنگنه دومین وزیر ایرانی بود که فضای بین المللی را وادار به عقب نشینی و پذیرفتن شرایط کشورمان کرد. درست هم زمان با مذاکرات ژنو و نهایی شدن توافق برجام عربستان از دو جهت نگران بود؛ توافق ایران با کشورهای غربی بر سر موضوع هسته ای که می توانست گرانیگاه تجاری و سیاسی منطقه را جابه جا کند از سویی و بازگشت ایران به بازار جهانی نفت که به معنای کاهش سهم دیگر تولیدکنندگان بزرگ به خصوص عربستان بود از سوی دیگر. نگرانی های عربستان چندان هم بیراه نبود چرا که جمهوری اسلامی ظرف کمتر از یک سال از توافق ژنو نه تنها توانست جایگاه سومی خود را در میان تولیدکندگان اوپک بازپس گیرد بلکه در تولید نفت و گاز نیز شاهد رشد بود.

عربستان که در ماه‌های اخیر فشار زیادی به ایران برای کاهش یا توقف میزان تولید نفت خود داشت، با این نیت قصد حضور در وین را داشت که ایران را نیز همراه با سایر کشورها وارد پروسه کاهش تولید نفت کند اما ایران بارها تاکید کرد که بر مواضع اصولی خود مبنی بر بازگشت به سطوح تولید نفت قبل از تحریم‌ها پایبند است. مذاکرات و میانجیگری‌ها تا پیش از نشست رسمی به اوج خود رسیده بود و عربستان نیز با تهدید به برهم زدن مذاکرات فشار خود به ایران را تشدید می‌کرد. تاجایی که نشست با کشورهای غیر اوپک را لغو کرد تا فشار به ایران برای پذیرش توافق اوپک را بیشتر کند ولی در نهایت از این روش‌ها طرفی نبست و ناگزیر به کاهش تولید شد.

این ناکامی انقدر آشکار و بزرگ بود که همپیمانان عربستان نیز نتوانستند از کنار آن براحتی بگذرند؛ روزنامه الرای کویت نوشت”جمهوری اسلامی ایران در این نشست مزه پیروزی را چشید.ایران در این مذاکرات خود را طرف پیروز دانست چرا که سعودی ها تولید نفت خود را کاهش دادند اما طرف ابرانی ظرفیت تولید نفت خود را افزایش داد و ماهیانه 90 هزار بشکه بر حجم تولید خود می افزاید”.

خبرگزاری آمریکایی رویترز هم از این اتفاق به “پذیرش شکست بزرگ از سوی عربستان” تعبیر کرد

بنا بر توافق اوپک ایران تولید نفت خود را در ماه ژانویه سال ٢٠١٧ میلادی از رقم سه میلیون و ٧٠٧ هزار بشکه در روز آغاز خواهد کرد و به تدریج روزانه ٩٠ هزار بشکه به این رقم می افزاید. ميانگين توليد نفت ايران در 6 ماه نخست سال 2017 میلادی بايد روزانه سه ميليون و 797 هزار بشكه باشد. بناست ايران توليد خود را در ماه ژانويه سال ٢٠١٧ میلادی از رقم سه ميليون و ٧٠٧ هزار بشكه در روز آغاز كند و به تدریج روزانه ٩٠ هزار بشكه به اين رقم بیفزاید. بر اساس جدول مصوب اوپك تنها كشوري كه مي تواند در 6 ماه نخست سال ٢٠١٧ به توليد خود اضافه كند ايران است، آن هم به طور میانگین ٩٠ هزار بشكه در روز. به‎طوري‎كه ميانگين توليد نفت ايران در ٦ ماه نخست سال ٢٠١٧ از سه ميليون و ٧٩٧ هزار بشکه فراتر نرود. بنابراين ايران مي تواند در 6 ماه نخست سال ٢٠١٧ ، در برخي هفته‎ها سه مليون و ٩٠٠ هزار بشكه در روز توليد كند اما میانگین ٦ ماه نبايد از رقم سه میلیون و 797 هزار بشکه در روز فراتررود. عربستان سعودی هم بر اساس توافق اوپک باید روزانه 486 هزار بشکه از تولید نفت خام خود بکاهد و مجموع تولید خود را به 10 میلیون و 58 هزار بشکه در روز برساند.

به این ترتیب طبق گفته وزیر نفت کشورمان “در واقع ایران برای افزایش تولید تا اوایل سال آینده هیچ محدودیتی نخواهد داشت و این موفقیت خوبی برای ایران است و امیدوارم با توجه به این که در سال آینده حدود یک میلیارد بشکه صادرات نفت و میعانات گازی خواهیم داشت و برآوردهای حداقلی هم این است که حدود ۱۰ دلار به قیمت نفت اضافه شود، فکر می کنم به امید خدا این تصمیم برای ما حدود ۱۰ میلیارد دلار افزایش درآمد را به همراه داشته باشد”.

به عقیده کارشناسان توافق اوپک معادله ای برد- برد تلقی می شود که منافع جمهوری اسلامی ایران را تأمین کرده است. علی شمس اردکانی رییس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی و صنایع معادن ایران درباره توافق ه اوپک که منجر شد برخلاف تصمیم اوپک به کاهش یک میلیون و 200 هزاربشکه نفت در روز، ایران تولید خود را افزایش دهد، معتقد است” این توافق یک معامله برد- برد بود و منطبق بر منافع ملی ایران است. از سویی سبب می شود که شرایط اقتصادی ایران تا یکسال آینده به لحاظ اقتصادی پایدار بماند”.

محمود خاقانیکارشناس انرژی هم با تأکید بر اینکه مهمترین دستآورد توافق اجلاس ۱۷۱ اوپک برای ایران افزایش قیمت نفت خام نبوده است، می گوید”به نظرمن مهمترین دستاورد پذیرش این واقعیت بود که بدون جلب نظر و رضایت ایران هرگونه توافق اگر غیرممکن نباشد؛ بسیار سخت ومشگل است؛ ایران توانست ثابت کند که درمنطقه و درراستای تامین امنیت انرژی مورد نیاز می تواند موتور رشد اقتصادی جهان باشد”.

از سوی دیگر سعید لیلاز استاد دانشگاه شهید بهشتی توافق بدست آمده را “پیروزی بزرگی برای ایران و عربستان” می داند و تأکید دارد  “همین مساله می تواند الگویی برای اصلاح سایر مناسبات دو کشور به ویژه مساله حج و عادی سازی آن باشد. آشکار است که این مهم بردی تاریخی برای جمهوری اسلامی ایران بود، اما از اینکه آن را شکستی برای عربستان سعودی تلقی کنیم، به شدت مخالفم. این دستاورد نشان داد تهران و ریاض از همکاری متقابل سود بیشتری می برند تا اینکه بخواهند دشمنی داشته باشند و بر این اساس باید به عنوان الگویی برای توسعه مناسبات فیمابین قلمداد شود”.

سید حمید حسینی عضو هیات مدیره اتحادیه صادرکنندان نفت، گاز و پتروشیمی بر این باور است که “توافق اعضای اوپک را برجام نفتی می توان تلقی کرد، چون برجام یک توافقی بود که بالاخره بین ایران و کشورهای ۵ به علاوه یک صورت گرفت که راهی را برای اقتصاد کشور باز کرد که نفس بکشد و بتواند با اقتصاد جهانی پیوند بخورد”

جلال میرزایی عضو کمیسیون انرژی مجلس هم معتقد است “بزودی تاثیر توافق اوپک در اقتصاد ایران نمایان خواهد شد. افزایش قیمت‌ها دست دولت را برای اختصاص بودجه های عمرانی باز می‌کند. در ادامه اگر پروژه‌های عمرانی فعال شوند به افزایش و گشایش فضای کسب و کار، اشتغال و رشد و توسعه امیدوار خواهیم شد