منصوری: توسعه روابط با چین در دوران پسا تحریم ضروری است

منصوری: توسعه روابط با چین در دوران پسا تحریم ضروری است
چین و ایران باید روابطی فراتر از روابط اقتصادی داشته باشند|

بین الملل > دیپلماسی – جواد منصوری سفیر پیشین ایران در چین بر ارتباطات و گفت و گوهای منظم بین تهران و پکن تاکید کرد و این موضوع را در فضای پسا تحریم ضروری دانست.

دومين مقصد از تور آسيايي محمدجواد ظريف، وزير امور خارجه، کشور چین معین شده بود. چين در يك دهه گذشته مناسباتش با تهران افزايش يافته است؛ هرچند توسعه مناسبات بین ایران و چین در يك دهه گذشته به ويژه در دوران تحريم، جنبه اقتصادي يافته است اما به نظر می رسد در دوران پسابرجام، ابعاد جديد ديگري هم می تواند پيدا كند. با اين وجود، سفر ظريف به چین، نخستين سفر او به پكن پس از دستيابي به توافق هسته‌اي محسوب مي‌شود. سند جامع همكاري‌هاي راهبردي در افق ٢٥ سال آينده در بهمن سال گذشته، با سفر رييس‌جمهور چين به تهران بین طرفين امضا شد. درخصوص مناسبات ايران و چين در دوره پسابرجام گفت‌وگويي با جواد منصوری سفیر پیشین ایران در چین ، داشته‌ايم كه مشروح آن را در ادامه مي‌خوانيد.
در مورد سفر آقای ظریف به چین صحبت بفرمایید. آیا روابط بعد از دوران تحریم با چین می تواند متفاوت از گذشته باشد؟
دو کشور ایران و چین در دو منطقه از شرق و غرب آسیا، از لحاظ ژئوپلتیکی و روابط تاریخی- فرهنگی اهمیت زیادی دارند و در سالهای اخیر در بسیاری از زمینه های سیاسی اقتصادی روابط رو به توسعه ای را دنبال کردند. بطوری که امروز می توان گفت روابط ایران و چین به شکلی استراتژیک تعریف می شود و در همه زمینه ها، فعالیت دو جانبه رو به گسترش است. از طرف دیگر اینکه در بسیاری از مواضع بین المللی مواضع مشترک بین دو طرف وجود دارد و این موضوع می تواند به نزدیک شدن دو دولت و افزایش همکاری ها کمک کند. نگاه دیگری که تاثیر گذار است این است که منطقه غرب آسیا بویژه خلیج فارس تامین کننده بخشی از انرژی چین بوده و بازار گسترده چین محسوب می شود که نفوذ ایران و حضور آن در این منطقه از اهمیت بالایی در سیاست خارجی دولت چین برخوردار است. از این رو ایران در این منطقه برای چین از اهمیت ویژه ای برخوردار است. ضمن اینکه ظرفیت همکاری با ایران در تمامی زمینه ها وجود دارد طبعا این مسئله باعث می شود که دو طرف برای هماهنگی و پیگیری کارها، ارتباطات منظمی در سطح بالا داشته باشند. از این رو در یک سال گذشته سفرهای متعددی از چین به ایران و از ایران به چین صورت گرفته و در زمینه اجرایی کردن بسیاری از طرح ها و نهایی کردن بعضی از تصمیمات پیشرفته بخصوص تبادل نظر در زمینه مسئله برجام رفت و آمدها و گفت و گو هایی وجود دارد که در این برهه بخصوص اهمیت خاصی به این سفر داده می شود.
روابط آمریکا با چین در آینده با آمدن ترامپ دچار چه تغییر و تحولاتی می تواند قرار بگیرد؟
امریکایی ها در مورد روابطشان با چین دچار یک تضاد یا پارادوکس هستند که براحتی نمی توانند از این تضاد خارج شوند. سیاستها و رفتارهای حساب شده و روبه استحکام چین برای دولت امریکا ایجاد نگرانی زیادی کرده و از طرفی توسعه نفوذ چین در بازارهای جهانی بویژه در شرق آسیا به صورت طبیعی برای امریکایی ها قابل قبول نیست. از این رو به این دلیل است که شاهد مواضع خاص و گاه تنش زا از سوی ترامپ هستیم. رئیس جمهور منتخب آمریکا از حضور کالاهای چینی در بازار آمریکا و حضور سرمایه گذاران امریکایی در چین نگرانی خاصی دارد و البته سیاستهای کلی آمریکا نیز در این رابطه قابل تحلیل است. به طریق اولی این نگرانی در شرق اسیا بیشتر است و به این دلیل است که برای امریکا روابط با چین پیچیدگی های فوق العاده ای دارد. از این رو نمی توان یه شکل جدی روی سخنان ترامپ حساب کرد که چه سیاستی را در پیش رو دارد. به این دلیل که بعد از استقرار در محل کار خود به شکل طبیعی با واقعیت های دیگری مواجه خواهد شد که ممکن است در مواضع و نظریاتش در رابطه با چین تغییراتی دهد.
این تغییر رویکرد در تفاوت نگاه جمهوری خواهان به چین با رویکرد دموکراتها است؟
به طور معمول در 35 سال گذشته جمهوری خواهان به شکل خاص تری روابط بهتری با چین داشتند و سعی کردند به چین به عنوان شریک خود در صحنه بین المللی نگاه کنند. اما این دموکراتها بودند که به چین به عنوان یک رقیب خود نگاه می کردند. از این رو به نظر می رسد روابط چین و امریکا ممکن است در آینده یک تنشهای بیشتری را پیش رو داشته باشد.
تنش یا دوستی بین چین و امریکا چه تاثیری می تواند روی ایران داشته باشد؟ روابط چین با ایران تحت شعاع رابطه آن با امریکا است یا می توان بین این دو رابطه تفکیک قائل شد؟
روابط چین با امریکا بسیار گسترده است و به این دلیل نمی توان به شکل مشخصی گفت که این روابط مستقیما به روابط با ایران ارتباط پیدا کند. ضمن اینکه به هر حال دولت چین هم در معادلات بین المللی خود به گونه ای رفتار می کند که آمریکایی ها به راحتی نتوانند در مورد چین تعیین تکلیف کنند یا تصمیم گیری ویژه ای به زیان این کشور بگیرند. نکته دیگر اینکه به هر حال هر دولتی در امریکا روی کار بیاید واقعیت موجود چین را نمی تواند نادیده بگیرد و هر سیاستی را بدون در نظر گرفتن چین اتخاذ کند. به هر روی دولت چین از شرایط ضعف خود دور شده است و در حوزه های مختلف قدرت بزرگی محسوب می شود که آمریکا نمی تواند در موردش هر تصمیمی بگیرد.
به نظرتان مواضع چین در مورد برجام در آینده چگونه خواهد بود؟ ایران می تواند روی چین حساب ویژه ای باز کند که در اینده اگر قطع نامه ای علیه ایران صادر شود کنار ایران بماند؟
به نظر می رسد که با توجه به تحولات صورت گرفته در چند سال اخیر در خاورمیانه از یک طرف و افزایش تنش بین چین و آمریکا از طرف دیگر، دولت چین نسبت به رفتارهای امریکا نظر مثبتی و همگرایانه ای نخواهد داشت. حتی بعضی از کشورهای اروپایی هم نسبت به رفتارهای امریکا نظر مثبتی ندارند، به دلیل اینکه بعضی نظرات جدید ترامپ را مخصوصا در راستای ثبات و امنیت اقتصادی سیاسی خود و هم پیمانان خود نمی بینند. اروپایی ها هم به هر حال انتظار دارند امریکا معادلات و مناسبات اقتصادی که سالهای سال امریکا به آن پایبند بوده و روی آن حساب کرده اند به هم نزند. از این رو چین هم با اینکه دوست و شریک آمریکا محسوب می شود اما در مقابل رفتارهایی که منافع آن را دچار تنش کند مقاومت نشان خواهند داد و در موضوع برجام هم به هر حال چین بین کشورهای پنج بعلاوه یک طرفدار حل سریعتر موضوع بوده است. چینی ها به هر حال به موضوعات مختلف با دید و نگرش اقتصادی می نگرند و امنیت انرژی خود را حیاتی می دانند.
آقای ظریف بعد از چین به ژاپن رفتند. روابط ایران با ژاپن را چگونه می بینید؟ با اینکه این دو کشور تعارض خاصی ندارند ولی روابط گسترده ای هم مشاهده نمی شود.
به هر حال مناسبات ژاپن با ایران تحت تاثیر آمریکا است و ژاپن از مناسباتی که بخواهد فاصله آن را با امریکا کاهش دهد یا دچار صدمه کند فاصله می گیرد. از این رو با توجه به پا برجا بودن مشکلات بین امریکا و ایران، چشم انداز خاصی هم برای گسترش روابط ژاپن و ایران به شکل خاصی مطرح نیست. البته گستره روابط دیپلماتیک بسیار زیاد است و سفر آقای ظریف می تواند گشایش هایی را در روند معالات و مبادلات تجاری و اقتصادی بوجود آورد.