جام‌ساز: اقتصاد ایران گروگان یارانه‌هاست

محمود جامساز  در واکنش به تغییرات نرخ ارز طی هفته های اخیر به خبرهدف می گوید:« مساله قیمت ارز مساله پیچیده ای است و شوک های ارزی که در اقتصاد ایران به وقوع پیوسته سبب شده است کلیت اقتصاد تحت تاثیر قرار گیرد.»

او با اشاره به اینکه شوک های ارزی تورم داخلی در ایران را بالا برده و باعث شده است قیمت تمام شده واردات افزایش یابد، گفت:« وقتی قیمت تمام شده کالای تولیدی در کشور بالا می رود، قدرت رقابت پذیری با نمونه خارجی نیز کاهش می یابد و بسیاری از کارخانه ها که توان واردات مواد اولیه با قیمت های بالای ارز و رقابت در این بازار را ندارند، به ناچار با ظرفیت کمتر کار کرده و یا فعالیت خود را متوقف می کنند.»

 وقتی درآمدهای نفتی افزایش یافت

جام ساز به رشد قابل توجه درآمدهای ارزی ایران در سال های فعالیت دولت نهم و دهم اشاره کرد و گفت:« مشکلات ساختاری اقتصاد سبب شد ایران نتواند حتی از فرصت تاریخی بالا رفتن درآمدهای نفتی استفاده ای کند و در نتیجه رشد درآمدهای نفتی با رشد تورم و افزایش قابل توجه نرخ ارز و واردات همراه بود ، در کل می توان به تخصیص نابهینه منابع ارزی اشاره کرد چرا که متاسفانه اهداف سیاسی بر اهداف اقتصادی و تامین رفاه اجتماعی در ایران تقدم دارد.»

او گفت:«تعیین دستوری قیمت ارز سبب شده است همواره این بحران،به عنوان بحرانی ساختاری قد علم کند و هر چند سال یک بار نیز شوکی ارزی سبب بروز مشکل در سایر بخش ها شود.»

جام ساز به رشد 300 تا 350 تومانی قیمت ارز دولتی در هفته های اخیر اشاره کرد و اظهار داشت:« وقتی قیمت های دولتی افزایش می یابد، بازار نیز برای حفظ فاصله خود طبیعی است که مسیر رشد را ادامه دهد و در نتیجه امروز شاهد ماندگاری قیمت دلار در کانال چهار هزار تومانی هستیم.»

او با اشاره به اینکه پیش از افزایش نرخ ارز از 3600 تومان برای چهار سال بازار ارز ثبات داشت، عنوان کرد:« این ثبات ناشی از تقاضای خردی که در بازار وجود دارد، بود نه برای تقاضاهای کلان برای واردات که قیمت ها را افزایش دهد، البته شرایط دیپلماسی کشور از سوی دیگر زمینه را برای رشد قیمت ها در بازار ارز فراهم کرد.»

وی در عین حال ناامیدی از به ثمر رسیدن برجام تحت تاثیر رفتارها و سخنان ترامپ و افزایش انتظارات تورمی را نیز در این امر دخیل دانست و با تاکید بر اینکه سخنان ترامپ حتی مواضع کشورهای اروپایی را تضعیف کرد، گفت:« هر چند ایران پایبندی خود را بارها و بارها اعلام کرده است، اما باید توجه داشت اتفاقاتی که در منطقه رخ داده و روابط نامطلوب ایران و عربستان و مسائل اخیر لبنان نیز پیچیدگی بازار ارز ایران را بیش از پیش افزایش داده است.در عین حال عدم برقراری روابط بانکی ایران و نظام بین المللی سبب شده است هزینه تبادلات ارزی در ایران بین 10 تا 20 درصد افزایش را تجربه کند.»

آینده پیش بینی پذیر نیست

او گفت:«به قدرت رسیدن ترامپ در حال تغییر همه معادلات پیشین است؛ بررسی ها نشان می دهد حجم دارایی های جهان 250 تریلیون دلار است و یک چهارم از این دارایی ها متعلق به آمریکاست.طبیعی است که وقتی قدرتی در این اندازه ، دست به تهدید بزند، اغلب کشورهای جهان ترجیح می دهند حتما در مراودات با ایران احتیاط کنند.»

 شوک ارزی در راه است؟

جام ساز در پاسخ به این سئوال که آیا شوک ارزی در راه است؟ گفت:« این احتمال می رود که شوک ارزی در کشور به وقوع بپیوندد.»

او در جواب این پرسش که آیا شوک ارزی قابلیت پیشگیری ندارد، متذکر شد:«بی تردید با اتخاذ تدابیری این بحران قابل پیشگیری بوده و هست.»

این کارشناس اقتصادی در توضیح این مطلب افزود:«به عنوان مثال سال هاست دولت ها در ایران شعار کوچک سازی و واگذاری تصدی هایشان به بخش خصوصی را می دهند، اما در عمل می بینیم حجم دیوان سالاری نه تنها کاهشی نداشته، بلکه دستخوش افزایش نیز شده است .»

او با اشاره به اینکه 90 درصد بودجه جاری ایران صرف تامین هزینه های خانواده بزرگ دولت می شود، عنوان کرد:« در سه ماهه اخیر قیمت نفت نیز طبق آمار کاهش یافته است و همین امر خود نشان می دهد با این حجم درآمدی نمی توان هزینه های خانواده بزرگ دولت را تامین کرد.»

وی ادامه داد:« دیوان سالاری دولت از بزرگترین مشکلات اقتصادی ایران است و مدیریت دولتی ظرفیت به سامان کردن اقتصاد ایران را دارا نیست. »

جام ساز در پاسخ به این سئوال که تحریم ها در بروز اختلال در اقتصاد ایران تا چه میزان تاثیر داشت؟ گفت:« نمی توان تمامی تقصیرها را متوجه تحریم کرد؛ هیچ دولتی در جهان بروکراسی ای به بزرگی ایران ندارد . دولت ایران بیش از سه میلیون نفر مهاجر را در خود جای داده که نسبت به جمعیت ایران رقمی بسیار بالاست. در عین حال 400 هزار مدیر در دولت ایران حضور دارند که اغلب مدیرانی کارآمد و شایسته نیستند. در این شرایط می بینید که بازدارنده هایی بیش از تحریم در کشور ما وجود دارند.»

به گفته وی ژاپن با دو برابر جمعیت ما 330 هزار کارمند دولتی دارد، طبیعی است که این بروکراسی پیچیده خود فسادآور بوده و می‌تواند زمینه های بروز مشکل را در ایران فراهم نماید.

او با اشاره به اینکه مهمترین اولویت دولت اقدام برای کوچک کردن دیوان سالاری است؛تصریح کرد:«این اتفاق می تواند مشکلات اقتصادی ایران را تخفیف داده و از بروز بحران های ارزی و اقتصادی در آینده پیشگیری کند.»

یارانه ها زمینه ساز اختلال

او اعطای یارانه های نقدی  را یکی از زمینه های بروز اختلال در اقتصاد دانست و گفت:« متاسفانه اثرات منفی این طرح‌ها ،خود را به فاصله دو سال از اجرا در اقتصاد اشکار کرد و هنوز اقتصاد گروگان این طرح است.»

او یکی از مهمترین اولویت های ایران را بیکاری دانست و یادآورشد:« سالانه 500 هزار تحصیلکرده دانشگاهی وارد بازار کار شده و از یافتن شغل باز می مانند، از سوی دیگر تولید ناخالص داخلی نیز باید افزایش یابد تا قدرت اقتصادی ایران تثبیت شود ، در چنین شرایطی می بینیم که یارانه ها هر ماه بخش مهمی از اعتبارات ایران را می بلعند اما پروژه های عمرانی ابتر مانده و امکان اتمام را ندارند.»