ایرج راد: تمام وجود هما روستا وقف تئاتر بود

x

، بازیگر و تئاتر می‌گوید که هما روستا هم از نظر اخلاقی و هم از نظر حرفه‌ای تاثیر چشمگیری بر بازیگران نسل‌های بعد از خود داشته است.

درگذشت هما روستا بازیگر و کارگردان تئاتر، جامعه هنری ایران را متاثر کرد. بازیگری که تاثیر شگرفی بر پیشرفت تئاتر داشت. درباره او و خصوصیات کاری و حرفه‌ای‌اش با ایرج راد که از دهه چهل با او همکاری داشته صحبت کردیم. ایرج راد می‌گوید که هما روستا پیش از هر چیز دارای شخصیت و منش بالایی بود و می‌گفت تا زمانی که زنده است باید کار کند:

آقای راد آشنایی شما با خانم روستا از چه زمانی شروع شد؟ 

آشنایی من با هما روستا به سال‌های ۴۹–۴۸ و اداره تئاتر بازمی‌گردد. زمانی که ایشان تازه به ایران بازگشته بودند و اولین کاری که به طور مشترک با ایشان بازی کردم نمایش «بازرس» به کارگردانی آقای انتظامی بود.

چه خصوصیتی در ایشان بارز و منحصر به فرد بود؟

جدیت در کار. آن زمان چون تازه وارد ایران شده بودند با فضای اینجا کمتر آشنایی داشتند ولی از صمیمیت، منش و رفتار متفاوتی برخوردار بودند به اضافه این که از نظر روحی و دیسیپلین کاری بسیار منظم بود و وقت‌شناسی مثال‌زدنی داشت. یک نوع احساس مسئولیت بالا و وقت‌شناسی دقیق که فوق‌العاده بود. یادم هست آن زمان تلاش فراوانی داشت برای این که لهجه‌اش را درست کند چون به خاطر استفاده زبان روسی، بیان او ته لهجه‌ای داشت و بسیار مصر بود که این لهجه را از بین ببرد.

آن زمان حضور ایشان در تئاتر مستمر بود یا در عرصه‌های دیگری مثل سینما هم فعالیت داشتند؟

خانم روستا در ابتدای ورود به ایران، دارای فیزیک بسیار مناسبی بودند و به همین خاطر از نظر تصویری خیلی سعی بر این شد که ایشان را به بعضی فیلم‌های سینمایی که آن زمان ساخته می شد بکشانند ولی خیلی زود متوجه فضا شد و احساس کرد کمتر باید به آن جهت سوق پیدا کند. به همین خاطر بیشترین وقت خود را وقف کار تئاتر کرد و در کارهایی که دارای ارزش و قابلیت هنری بالایی داشت حضور یافت. در طول مدتی که من ایشان را می شناختم در همان اداره تئاتر انسان بدون هر حاشیه ای بود و از یک سلامت روحی و روانی و فکری بهره می‌برد. بعدها هم که با زنده یاد سمندریان آشنا شد و ازدواج کردند کار حرفه‌اش  در ورطه سخت گیرانه تری افتاد و من باز هم این افتخار را داشتم که در نمایش دیگری به کارگردانی استاد سمندریان به نام «مرده های بی کفن و دفن» دوباره با ایشان همبازی شوم.

رابطه کاری‌شان با استاد سمندریان چطور بود؟ 

استاد سمندریان زمانی که مشغول کار تئارت می‌شدند مسله کار و تئاتر برایشان بیش از هر چیزی مطرح بود و به همین دلیل نزدیکی و ارتباط زناشویی وارد کار نمی شد. یعنی همان سخت‌گیری‌ها و نکته‌بینی‌ها در مورد خانم روستا هم وجود اشت و ایشان  نیز چون این روحیه را می شناختند خودشان را به خوبی با این موضوع وفق داده بودند. هما روستا در تئاتر و با حمید سمندریان کارهای مختلفی اجرا کرد که همه با ارزش بودند. جایگاه او در تئاتر جایگاه ویژه ای بود و آثاری که خودش کارگردانی کرد هم بسیار ارزشمند بود. زندگی خانم روستا در کنار حمید سمندریان و در کنار آموزشگاهی که سمندریان دایر کرده بود یک زندگی تئاتری بود. او تمام وقتش و تمام زندگی و کارش در ارتباط با تئاتر بود و من حتی خاطرم هست در همین دوران بیماری ــ که بیماری سختی هم بود ــ حتی وقتی کار صحنه نمی‌توانست انجام دهد، به دنبال کار نمایشنامه خوانی بود. این جمله‌اش را یادم هست و هرگز از یاد نمی‌برم که می‌گفت تا وقتی زنده هستم باید کار کنم.

به نظرتان تاثیر ایشان روی بازیگران نسل بعد چه تاثیری بود؟

به هر حال هنرمندان دو تاثیر متفاوت را می توانند در نسل های بعد خودشان داشته باشند، یکی در زمینه توانمندی و ارزشمندی کار هنری و یکی در زمینه شخصیت انسانی. آن چیزی که در مورد هما روستا به اعتقاد من حائز اهمیت است رفتار، ادب، نزاکت، شخصیت و علاقه شدیدش به کار و احترام به این حرفه بود. این‌ها جزو خصوصایت بارز خانم روستا بودند و در چند فیلمی هم که بازی کرد سعی کرد آثار متفاوتی باشند. طبیعتا هم بازی او تاثیرگذار بود و هم در زمینه تئاتر کارهای مختلفی که به روی صحنه آورد همه جایگاه ویژه ای داشت و از اعتبار خاصی برخوردار بود. اما مهم‌ترین وجه هما روستا، شخصیتش بود که در عین صمیمت با همه همواره مرزی را نیز رعایت می‌کرد، به همین دلیل من هرگز و هرگز هیچ گونه برخورد غیرمحترمانه‌ای  از جانب او ندیدم و در تمام طول زندگی بدون هر گونه حاشیه‌ای و با افتخار و بزرگمنشی زندگی کرد.

 در حال حاضر برنامه‌ای برای بازگشت پیکر ایشان و برگزاری مراسم از سوی خانه تئاتر ریخته شده؟

هنوز باید هماهنگی‌های بسیاری انجام شود اما به طور قطع پیکر ایشان به ایران بازخواهد گشت و ما احتمالا چیزی حدود پنج روز تا یک هفته باید صبر کنیم.