از بهارمست تا فغانی؛ شاهکارهای داوری ایران در جام‌های جهانی

 ایران به عنوان یکی از کشورهای صاحب فوتبال در آسیا، علاوه بر اینکه در هر دوره بخت و اقبال خود را به صورت جدی برای حضور در جام جهانی می آزماید، در قسمت داوری هم از شانس خوبی برای داشتن نماینده بهره مند بوده.

داوران و کمک داوران ایرانی همیشه از گزینه های مطرح برای حضور در تورنمنت مهم جام جهانی بوده اند و نگاهی به تاریخچه و کارنامه حضور ایرانی ها به عنوان داور در رقابت های جام جهانی و البته عملکرد آن ها، سابقه طولانی و البته خوب و مثبت آن ها را در این رقابت ها نشان می دهد.

اولین حضور داوران ایرانی در جام جهانی قدیمی تر از آن چیزی است که بشود تصور کرد. حتی قبل تر از اولین حضور تیم ملی فوتبال ایران در رقابت های جام جهانی. آخرین حضور یک تیم داوری ایرانی در جام جهانی هم هنوز به پایان نرسیده و تا آخرین روزهای جام بیست و یکم ادامه دارد.

به مناسبت عملکرد درخشان علیرضا فغانی در رقابت های جام جهانی 2018 مروری داشته ایم بر کارنامه داوری ایران در ادوار جام های جهانی:

1- جعفر نامدار: 1974 و 1978

زنده یاد جعفر نامدار اولین داور ایرانی ای بود که موفق شد در جام جهانی قضاوت کند. در عصری که داوری ایران چهره های مطرحی مانند منوچهر نظری و محمد صالحی را داشت، نامدار توانست با عملکردی درخشان، رضایت کمیته داوران فیفا را جلب کند و در دو دوره پیاپی جام جهانی قضاوت کند. حضور یک داور ایرانی برای دو دوره جام جهانی نه فقط بر اعتبار فوتبال و داوری ایران، بلکه بر اعتبال فوتبال و داوری آسیا اضافه کرد.

نامدار تا امروز تنها قاضی ایرانی است که موفق شده در دو دوره در جام جهانی سوت بزند. نامدار در جام جهانی 1974 که به میزبانی آلمان غربی برگزار می شد بازی دو تیم استرالیا و شیلی را سوت زد که این بازی به تساوی بدون گل انجامید.

در آن بازی نامدار اشتباه عجیبی انجام داد. او به ری ریچارد بازیکن استرالیایی سه بار کارت زرد نشان داد. پس از این که داور چهارم او را از اشتباهش آگاه کرد، نامدار بازیکن خاطی را با چهار دقیقه تاخیر و با یک کارت قرمز جریمه و اخراج کرد. این اشتباه تقریبا به همین شکل در جام جهانی 2006 و این بار توسط گراهام پل داور سرشناس انگلیسی تکرار شد. همچنین او در بازی رده بندی جام به عنوان کمک داور حضور داشت.

نامدار که قبل از داوری فوتبالیست بود و سابقه پوشیدن پیراهن تیم ملی را هم در کارنامه داشت، در جام جهانی 1978 آرژانتین که اولین حضور تیم ملی فوتبال ایران در رقابت های جام جهانی بود، یک بار به عنوان داور وسط حضور داشت و در دو بازی هم کمک داور بود.

او در بازی لهستان-مکزیک به عنوان داور وسط حاضر بود و در دو بازی برزیل-سوئد و آرژانتین- لهستان، به عنوان کمک داور حضور داشت.

2- محمد فنایی: 1994

در ادوار گذشته جام جهانی محمد فنایی تنها داور آسیایی بوده که به عنوان یکی از داوران اصلی در فینال جام جهانی حضور داشته است. فنایی که از کمک داوران شناخته شده در قاره آسیا بود، در بازی فینال جام جهانی 1994 آمریکا که در ورزشگاه رزبول شهر لس آنجلس برگزار شد به عنوان کمک داور دوم ساندرو پل داور سرشناس مجارستانی در آن بازی حاضر بود. بازی ای که در نهایت با برتری تیم ملی برزیل مقابل ایتالیا خاتمه یافت و باعث شد تا سلسائو پس از 24 سال طعم قهرمانی جهان را بچشند.

فنایی علاوه بر حضور در فینال جام جهانی 1994، در بازی های رومانی-سوئیس، سوئد-روسیه، مکزیک-بلغارستان و بازی حساس هلند -برزیل در مرحله یک چهارم نهایی رقابت ها، به عنوان کمک داور حضور داشت.

3-اسفندیار بهارمست: 1998

بعد از حضور نامدار و محمد فنایی، اسفندیار بهارمست سومین داور ایرانی ای بود که پایش به رقابت های جام جهانی باز شد.  بهارمست البته به دلیل اینکه ساکن ایالات متحده آمریکا بود و در کنار تابعیت ایران،تابعیت آمریکا را هم داشت، از طرف کشور آمریکا در این رقابت ها حاضر شد. «اسی بهارمست» در جام جهانی 1998 فرانسه دو بازی را سوت زد و در دو بازی هم به عنوان داور چهارم حضور داشت. اولین قضاوت بهارمست در جام جهانی به بازی دو تیم نیجریه و اسپانیا بر می گشت که در آن بازی نیجریه موفق شد با نتیجه 3-2 اسپانیا را شکست دهد.

بهارمست در دومین بازی اسپانیا در جام جهانی مقابل تیم پاراگوئه هم به عنوان داور چهارم حضور داشت. شاهکار بهارمست اما در جام جهانی به تصمیم او در بازی دو تیم برزیل-نروژ بر می گردد.

آن بازی در حالی برگزار شد که برزیل،قهرمان دوره قبل جام جهانی، با شش امتیاز صعود خود را به مرحله یک هشتم نهایی قطعی کرده بود و بازی با نروژ برای آن ها تشریفاتی بود. نروژی ها که در دو بازی اول خود در جام جهانی مقابل مراکش و اسکاتلند، متوقف شده بودند، برای صعود به مرحله یک هشتم نهایی باید از سد برزیل می گذشتند.

در دیگر بازی این گروه که هم زمان برگزار می شد و دو تیم مراکش و اسکاتلند به مصاف هم رفته بودند، مراکشی ها با سه گل از اسکاتلند پیش بودند و نروژی ها هم اگر از پس برزیل بر نمی آمدند، باید با جام خداحافظی می کردند.

بهارمست در دقایق پایانی بازی یک پنالتی جنجال آفرین برای نروژ اعلام کرد و رکدال در دقیقه 89، گل برتری نروژ را به برزیل زد تا این با شکست 2-1 برزیل، به عنوان تیم دوم گروه راهی مرحله بعد شود تا مراکش از این رقابت ها حذف شود.

این پنالتی در حالی اعلام شد که در تصاویر هیچ یک از دوربین های تلویزیونی فرانسه خطایی روی بازیکن نروژ مشاهده نمی شد و فشارهای زیادی روی بهارمست بخاطر تصمیم ظاهرا غلط او بود تا این که فیلمی کوتاه که توسط دوربین آماتور یک فیلمبردار سوئدی از پشت دروازه برزیل گرفته شده بود، خطای آشکار بازیکن برزیلی را مشخص کرد و بر تصمیم درست بهارمست، مهر تایید زد.

4-حسن کامرانی‌فر: 2010

بعد از حضور محمد فنایی به عنوان کمک داور در جام جهانی 1994 آمریکا، 16 سال بعد حسن کامرانی فر توانست به عنوان کمک داور برای جام جهانی 2010 آفریقای جنوبی انتخاب شود. او که به عنوان کمک خلیل الصمدی عربستانی در جام جهانی حضور داشت، در بازی اولی که این تیم داوری در جام جهانی قضاوت کرد، تصمیمی فوق العاده گرفت.

در دقیقه 64 بازی فرانسه-مکزیک، حسن کامرانی فر در صحنه ای که مشکوک به آفساید بود، دستور به ادامه بازی داد و مهاجم مکزیک با دروازه فرانسه تک به تک شد تا اولین گل مکزیک زده شود.

این صحنه جنجالی ترین صحنه آن مسابقه لقب گرفت. تصاویر اولیه به گونه ای بود که انگار کامرانی فر اشتباه کرده و مهاجم مکزیک در موقعیت آفساید صاحب توپ شده اما تصاویر آهسته حکایت از تصمیمی دقیق داشت که توسط حسن کامرانی فر در کسری از ثانیه گرفته شده بود.

پس از بازی بسیاری از کارشناسان بزرگ داوری دنیا به تمجید از تصمیم درست کامرانی فر پرداختند. بعد از آن حسن کامرانی فر در بازی شیلی-سوئیس هم به عنوان کمک داور حضور داشت. تا پرونده داوری ایران در جام جهانی 2010 با دو قضاوت بسته شود.

5-علیرضا فغانی: 2014 و 2018

داور مقتدر و شایسته فوتبال ایران 4 سال پیش اولین حضور خود در رقابت های جام جهانی را در قامت داور چهارم تجربه کرد. فغانی در برزیل 7 بار به عنوان داور چهارم انتخاب شد که مهم ترین آن بازی افتتاحیه جام بیستم بین دو تیم برزیل و کرواسی بود. نیشی مورای ژاپنی در آن بازی به عنوان داور وسط حضور داشت و علیرضا فغانی به عنوان داور چهارم در اولین بازی جام به ایفای نقش پرداخت.

در جام جهانی روسیه اما قضیه کاملا متفاوت بود و تیم داوری ایرانی متشکل از علیرضا فغانی، رضا سخندان و محمد منصوری توانستند با قضاوت های کم نقص و دقیق خود، تا آخرین روزهای جام در روسیه بمانند.

این تیم داوری پس از قضاوت در رویدادهایی مهم مثل فینال جام ملت های آسیا 2015، فینال جام باشگاه های جهان و فینال المپیک 2016 پا به جام جهانی 2018 گذاشت و توانست با ارائه سه قضاوت تحسین برانگیز، ارزش های خود را ثابت کند.

فغانی و کمک هایش سه بازی بین تیم های آلمان-مکزیک، برزیل-صربستان و فرانسه-آرژانتین را به خوبی قضاوت کردند و به عنوان یکی از شانس های جدی دیدار فینال مطرح شدند.

کمیته داوران فیفا اما در نهایت تیم داوری ایران را برای بازی رده بندی بین دو تیم انگلیس و بلژیک در نظر گرفت تا فغانی و تیمش عصر شنبه چهارمین و آخرین قضاوت خود در جام بیست و یکم را تجربه کنند.