با ارزش ترین ماده غذایی 130 سال پیش /رستوران رفتن در دوره قاجار چقدر آب می خورد؟

dd

بخش عمده ای از هزینه چلوکباب در این دوره زمانی نه به قیمت گوشت که به هزینه برنج باز می گردد .

قیمت هایی که از خوراک ها در رستوران آقاخان تبریز ثبت شده است نشان می دهد در حالی که در این دوره زمانی قیمت برنج 6 عباسی ، برابر با یک قران و دویست دینار بود ، قیمت کباب 6 شاهی یا به عبارتی 300 دینار بوده است .

دینار کمترین واحد پولی ایران در زمان قاجار بوده است . در این دوره زمانی واحدهای رایج پول دینار، شاهی، عباسی و قران بود . هر قران 1000 دینار، هر عباسی 200 دینار و هر شاهی با 50 دینار برابری می کرد . صد دینار نیز در زبان محاوره صنار خوانده می شد . تبدیل قیمت های سال 1270 به دینار و مقایسه آن با قران نشان می دهد در این دوره زمانی ، گوشت ارزان تر از برنج به فروش می رسید . وضعیت اقتصادی جامعه البته این گزینه را تایید می کند چرا که برنج در استان‌های محدودی کشت می‌شد و به دلیل نبودن امکانات کافی برای حمل و نقل قیمت تمام شده بالایی داشت اما دام در اغلب نقاط کشور پرورش می‌یافت .

در حالی که قیمت کباب سلطانی در این دوره زمانی یک قران بود ، بهای یک بشقاب برنج 200 دینار بیش از کباب سلطانی برای خریدار هزینه برمی‌داشت . به عبارت دیگر با توجه به قیمت درج شده برای نان معادل یک عباسی یا دویست دینار ، نان و کباب غذایی ارزان تر از سایر غذاهای رستوران تلقی میشد که البته در قیاس با قدرت خرید آن دوره و غذاهای مرسوم باز هم اعیانی تلقی می شود . اشکنه (غذایی با آب و پیاز و تخم مرغ) ، شیش انداز ( غذایی با پوست هندوانه و تخم مرغ)، کله جوش( غذایی با کشک و پیاز داغ و گردو )، آش خاشیل ( غذایی با برنج و روغن حیوانی و شکر )،املت ها و انواع آش و … به طور روزانه در خانه های ایران طبخ می‌شد. هر چند دمپختک و پلو و خورشت و … غذاهای اصیل ایرانی محسوب می شوند اما امکان پخت آن ها در مقاطع کمی از سال فراهم بود از این رو اصطلاحاتی چون پلوخوری در ادبیات ایران باب شد و هنوز به رغم آنکه کارکردش را از دست داده مورد استفاده قرار می‌گیرد . تغییر شیوه و سبک زندگی ، این روزها سبب شده است قیمت برنج در مقایسه با گوشت افت قابل توجهی را تجربه کند . در رستورانی که این قیمت‌ها را به عنوان سابقه فعالیتش در تبریز درج کرده ، امروز هر سیخ کباب کوبیده حدود 27 هزار تومان، هر سیخ برگ مخصوص 48 هزار تومان و هر بشقاب برنج 6 هزار تومان قیمت دارد .

 نوشیدنی ها

گذشته از غذا، نوشیدنی در دوره قاجار بحث مهمی تلقی می شد . در حالی که قیمت یک سیخ کباب کوبیده 300 دینار بود، یک لیوان شربت یا لیموناد سه عباسی یا به عبارت دیگر 600 دینار که دو برابر قیمت کباب بود، به فروش می رفت . دوغ هر چند از شربت و لیموناد ارزان تر بود اما باز هم هزینه ای درخور داشت . قیمت یک لیوان دوغ کوچک 200 دینار بود .

گرانی شربت یا لیموناد، نوشابه ای ایرانی که با آب لیمو و شکر و گلاب تهیه می شد، به بالا بودن هزینه شکر در ایران بر می گشت . قند و شکر در این دوره حرف مهمی برای گفتن داشتند طوری که قندان ها غالبا چون کالاهای قیمتی در دسترس کودکان و افراد قرار نمی گرفت . چای تلخ و تخم مرغ ارزان ترین غذاهای یک رستوران بودند . هر کدام صد دینار با دو شاهی اما وقتی پای شکر برای شیرین کردن چای به میان می آمد قیمت چای دو برابر می شد . چای شیرین 4 شاهی برابر با 200 دینار به مشتریان عرضه می شد .   امروزه لیموناد و شربت در کمتر رستورانی عرضه می شود اما قیمت دوغ یا نوشابه یک نفره حدود 1500 تومان است .

هر چند رستوران به شیوه امروزی سابقه ای دیرینه در ایران ندارد اما غذاخوری برای فروش غذای آماده در ایران از دیرباز حضوری پررنگ در عرصه اجتماع داشته است .

در ادوار گذشته رستوران ها بیشتر در محل اجتماع مردان نظیر بازار ، برای ارائه خدمات میان وعده و ناهار فعالیت می کردند حال انکه امروزه رستوران به محلی برای تفریح بدل شده و اغلب رستوران ها در وعده شام مشتریان بیشتری را شاهدند.