دستگاه های خدمات رسان پس از انفجار گاز در شهران چه کردند؟/ مدیران شهری و خدماتی پاسخ دادند

به گزارش خبرگزاری خبرهدف به خاطر انفجار گاز در محله شهران و سقوط ناگهانی زمین، یک کارگر جان باخت و حدود 2 میلیارد تومان هم خسارت مجموعا وارد شد. در گزارش دیشب بخش گفتگوی ویژه خبری در شبکه 2 سیما، بروز حوادث در تهران مورد بحث قرار گرفت.

در استودیوی گفتگوی ویژه خبری احمد صادقی مدیرعامل سازمان مدیریت بحران شهر تهران حضور داشت و به صورت تلفنی نیز کلیه مسئولان ادارات گاز، برق، مخابرات، آب و مترو به همراه سخنگوی شورای شهر در این گفتگو شرکت کردند.

در ادامه مشروح گفتگو درباره تلنگر حادثه شهران را می خوانید:

نتیجه تحقیقات درباره حادثه انفجار گاز در شمال غرب تهران به کجا رسید؟
صادقی: حادثه ناشی از انفجار گاز بوده. یکی از لوله های اصلی انتقال گاز در تهران منفجر شده. علت حادثه نشست زمین بوده که موجب شده فشار روی لوله اصلی بیاید و نشت گاز باعث این انفجار شده. موقعی که زیر لوله خالی شود و بار سنگینی روی لوله فشار بیاورد، تحمل لوله از دست می رود و می شکند و اتفاق می افتد.

نشست زمین به چه دلیل بوده؟
صادقی: عوامل مختلفند. باید بررسی شود. عمدتا در تهران استفاده از منابع آبهای زیرزمینی و خشک شدن خاک علت آن باشد. حفره هایی مانند قنوات در سالهای گذشته یا ترکیدگی لوله های آب و شسته شدن خاک موجب نشست می شود. عواملی مانند فعالیتهای عمرانی نیز مطرح است. نمی توان گفت کدام محتمل تر است. در دقایق اولیه مقام قضایی در صحنه حاضر شدند. مقام قضایی از کارشناسان رسمی دادگستری خواسته این موضوع بررسی شود. کارشناسان در صحنه حاضر شده اند و مطالعات اولیه انجام شده.

سعید مومنی رئیس اداره گاز استان تهران به صورت تلفنی وارد گفتگو شد.
عنوان شده برخورد و اصابت بیل مکانیکی با لوله گاز باعث حادثه شده. علت این حادثه از منظر اداره گاز چیست؟ اهالی منطقه می گفتند لوله نشتی داشته و بوی گاز می آمده؟
مومنی: ابتدا واژه شما را اصلاح کنم. اصلا انفجار گاز رخ نداده و آتش سوزی رخ داده. اگر انفجار گاز رخ می دهد حداقل به شعاع یک کیلومتر تمام شیشه ها شکسته می شود و تلفات زیاد بود. حادثه به خاطر آتش سوزی لوله پاره شده گاز و نشست زمین بود. فشار گاز با 250 pdi بیرون زده و جرقه برق نیز زده می شود و آتش می گیرد. درباره بوی گاز هم هیچ پیامی ضبط و ثبت نشده. در 150 متری محل حادثه ایستگاه تقلیل فشار گاز بوده. واحد تعمیرات ما موظف به تعویض فیلتر و المنتها بوده اند و بعضا بوی گاز در منطقه می پیچد. اصلا هیچ نشت گازی نداریم. ممکن است بوی گاز به این خاطر باشد. تهویه جزئی ممکن است در کنار المنتها شنیده شود ولی لوله گاز هیچ مشکلی نداشته و بر اساس فرونشست زمین باعث شده دو لوله گاز تا 250 متر کنده شود و به زمین بیفتد. اگر انفجار رخ بدهد عمق حفره اینقدر نیست و دهانه گودال نیز باز می شود ولی در تصاویر واضح است دهانه گودال گسترده نیست و در عمق، حفره وسیعتر است.

مترو چقدر در این موضوع دخیل است؟
صادقی: لوله گاز در 2 متری سطح زمین است. ایستگاه مترو در 20 متری سطح است. کارگاه مترو 2 ماه قبل کارش تمام شده. هیچ عملیاتی در مترو در آن ساعت نبوده. این که می گویند لودر کار می کرده، موضوعی است که در شبکه های مجازی شنیده می شود.

هابیل درویش مدیرعامل متروی تهران به صورت تلفنی وارد بحث شد.

چقدر کارگاه مترو در این حادثه نقش دارد؟
درویش: این نیاز به بررسی دارد. در آن موقع و ساعت عملیات اجرایی در آن محل نداشتیم. تلفاتی هم نداشتیم. اگر ما کار کنیم 300-400 پرسنل در یک نقطه کار می کنند. ما حفاری را قبلا انجام دادیم و عملیات اجرایی نداشتیم.

ممکن است حفاری روزهای قبل عامل نشست زمین باشد؟
درویش: اینطوری نیست. فرورفتگی و گودال پس از انفجار بوده. بیش از 150 متر، مخروط از حفره به اطراف پرت شده. ما اینها را جارو کردیم. شدت انفجار باعث شده بود زمین پاره شود و مخروطها 200 متر به اطراف پخش شود. تمام تونل و تاسیسات ما آتش گرفته و ذوب شده. چطور این اتفاق افتاده را نمی دانیم. اختلاف سطح لوله گاز و عملیات ما بیش از 22 متر فاصله دارد و ما زیر لوله گاز فعالیت می کردیم. البته در زمان حادثه هیچ نوع عملیات اجرایی نداشتیم.

ولی اهالی محل می گویند تردد کامیونهای سنگین را مربوط به مترو می بینند؟
درویش: ما خط 6 را آنجا می سازیم و شیفتی کار می کنیم و 60-70 کارگاه فعال است.

پس کارگاه ها را تعطیل نکردید؟
درویش: نه، ما کار را آن زمان تعطیل کرده بودیم و عملیات اجرایی در زمان حادثه نداشتیم. خدا به ما لطف کرد که اگر در زمان عملیات ما این اتفاق می افتد بیش از 500 پرسنل در مقطع اجرای تونل داشتیم که باعث مشکل می شد.

تلفاتی از مترو داشتیم؟

درویش: نمی توانیم بگوییم. همینقدر می توان گفت انفجار باعث این حادثه شده. حالا دلیل این انفجار باید کارشناسی شود و من هم نمی دانم.

تلفات جانی متعلق به مترو بوده؟

درویش: این مشخص نشده. داریم می گردیم. می گویند یک نفر جانش را از دست داده، این هنوز قطعی نشده. ما عملیات تحکیم و نگهداری می کنیم. داریم در تونل جستجو می کنیم تا اگر کسی باشد پیدا شود.

آیا قرار است با چنین حادثه ای چنین خسارات عمده ای داشته باشد؟ بعد از 40 دقیقه اداره گاز، گاز را قطع کرده یعنی 40 دقیقه آتش بوده. این ناهماهنگی و ضعف مدیریت بحران در پی ندارد؟
صادقی: باید دید مقصر اصلی کیست؟ از افراد مختلف می پرسید. در مدیریت شهری یک مدیریت یکپارچه نداریم که یک نفر پاسخ دهد. زمانی که کارها جزیره ای باشد و مدیریت یکپارچه نباشد، ناهماهنگی وجود دارد و یا کارها موازی باشد یا تداخل به وجود بیاید.

اگر ابعاد حادثه مهیب تر بود، باید یقه چه کسی را می گرفتیم؟

صادقی: قانون مدیریت یکپارچه شهری وجود ندارد. کشورهای موفق دنیا در مدیریت شهری تمام اختیارات تحت اختیار مدیر شهر است. یعنی ادارات آب و گاز و برق و… در اختیار یک مدیر است. در عدم مدیریت یکپارچه، حبس اطلاعات اتفاق می افتد. یعنی گاز از آب، آب از برق، برق از گاز خبر ندارد.

چه کسی باید طرح یا لایحه مدیریت یکپارچه را بدهد؟

صادقی: یا دولت باید لایحه بدهد یا مجلس طرح بدهد. شهرداری تهران سالهاست این طرح را به دولت پیشنهاد داده و سالهاست این طرح در کمیسیونهای تخصصی دولت است. اتفاقا در مدیریت بحران تهران مدیریت یکپارچه داریم و مسئولیت با شهرداری است و تمام دستگاه ها در شورای مدیریت بحران شهر تهران زیرمجموعه شهردار هستند. در بحث مقابله اگر برآیند را نگاه کنیم، اتفاقی با سطح وسیع 250 هزار خانوار که در منطقه بودند، می بینیم در کمتر از 12 ساعت تمام امکانات و خدمات با هماهنگی کامل داده می شود.

داوود زارعیان سخنگوی شرکت مخابرات تهران به صورت تلفنی وارد بحث شد.
گفته می شود تلفنهای ثابت شهران پس از 42 ساعت هنوز مختل است. چرا باید اینقدر طول بکشد؟
زارعیان: محل حادثه نزدیک مرکز مخابراتی شهید کاظمیان است. کابلهای اصلی فیبر نوری در همان محدوده است. 200 متر از کابلها به صورت کلی از بین رفته. ما در ابتدا مشکل تلفن همراه را حل کردیم به شکلی که تا قبل از افطار کلیه تلفن های همراه تهران نرمال شد. در تلفن ثابت نیز حدود 3500 شماره در شمال مرکز بود که دیروز بعدازظهر وصل شد. شرق مرکز نیز 4هزار شماره تلفن است که امروز و فردا وصل می شود. بخش جنوب و غرب هنوز زیرساختها توسط شهرداری آماده نشده. شهرداری قول داده امشب و فردا تحویل دهند تا بلافاصله ما کارمان را شروع کنیم.

اگر ابعاد حادثه وسیعتر بود، چه فکری می کردید اگر کل زیرساخت منطقه و هاب سیستمهای مخابراتی از دست می رفت؟
زارعیان: برای مواقع بحران، سیستمهای سیار و بیسیم را در دسترس داریم. الان مشکل ارتباط نداریم زیرا از طریق تلفن همراه خدمات را داریم. در زمینه تلفن ثابت به دلیل قطعی حدود 100 هزار سیم باید منتظر باشیم جایگاه انتقال اطلاعات آماده شود.

تلفن همراه چند ساعت قطع بود؟
زارعیان: تلفن همراه حدود ساعت 7 عصر وصل شد. مشکل تلفنهای ثابت نیز اگر زیرساخت منطقه و کانال سازی امشب و فردا از شهرداری تحویل بگیریم حل می شود.

رضا تقی پور سخنگوی شورای شهر تهران به صورت تلفنی وارد بحث شد.

تقی پور: دستگاه های خدمت رسان در تهران 23 دستگاه هستند. در برنامه چهارم توسعه احکام بود که وظیفه تصدی به مدیریت یکپارچه و واحد شهری واگذار شود. این اجرایی نشد و سالهاست ادامه دارد. در پیشنهاد مرکز مطالعات شهرداری که به لایحه تقدیمی به دولت تبدیل شد، مدیریت یکپارچه به این صورت دیده نشده. یعنی تغییراتی در پیشنهاد داده شده که یکپارچگی تامین نشده است. شورای عالی استانها می تواند در این باره به مجلس لایحه بدهد. دولت چون لایحه را ارائه کرده، لایحه توسط شورای عالی استانها داده نشد. امیدواریم با حضور نمایندگان شورای شهر، لایحه به پیشنهاد مدیریت شهری برگردد. اگر این نظر تامین نشود، راه دیگر تقدیم لایحه از شورای عالی استانها به مجلس است.

شاهدیم با یک ترکیدگی لوله گاز، 40 دقیقه گاز مشتعل است. اگر حادثه بزرگتر باشد، بسیار نگران کننده است.

تقی پور: یکی از دلایل عمده این وضع پراکندگی مدیریتها در سطح شهر است و چاره ای جز مدیریت یکپارچه شهری نداریم.

انتظار این بوده شرکت گاز تهران برای اتفاق آماده باشد ولی اینطور نبوده. تصور کنید خسارت جانی بیش از این بود. باید چه کرد؟ شما می گویید در مدیریت بحران یکپارچگی هست؟
صادقی: اداره گاز 24 ساعته مدیریت بحران دارد. شاید دیر آمده باشند ولی به تلفنها رسیدگی می کنند. دستگاه های عمل کننده سر صحنه حادثه زود آمده اند ولی قطع کردن گاز به طول انجامیده. آتش ساعت 4 و نیم روشن شده ولی 6 و 10 دقیقه مهار شده. مدیریت بحران، در کشور ما، جایگاه اصلی ندارد. در کشورهای موفق دنیا، جایگاه مدیریت بحران در بالاترین مقام تصمیم گیر مانند هیات دولت است. در هیات دولت ما، کرسی مدیریت بحران نیست. مدیریت بحران را به وزارتخانه ای داده اند که الی ماشالله وظیفه دارد.

محمد پرورش مدیرعامل آب و فاضلاب تهران به صورت تلفنی وارد بحث شد.
در آن منطقه قنات داریم که باعث نشست زمین شده؟
پرورش: بحث قنات مربوط به شهرداری و آب منطقه ای استان تهران است.

شما می دانید علت نشست چه بوده؟

پرورش: در تهران کارهای خدماتی زیاد داریم، مترو کار خود را می کند و اولین پروژه نبود که مشکل داشت. در مناطق مختلف مشکل داشتیم. چون با حوزه مترو مرتبطیم اگر جایی آب نشت کند سامانه 122 ما به صورت آنلاین اطلاعات را می گیرد. ما در مترو این بحث را زیاد داشتیم که 50 درصد از نشتی ها نیز به 137 ارجاع می شود. برخی موارد هم ترمیمی بود. امروز گزارش ما نشان داد که اطلاع رسانی در مرکز 122 ما انجام نشده بود. در کنترل هوشمند مرکز ما، حدود ساعت 4 و 45 دقیقه خروجی مرکز آبرسانی ما به شدت افت می کند.

الان مشکل در شهران وجود ندارد؟

پرورش: خوشبختانه همکاران ما از ابتدای صبح در منطقه بودند و 5331 انشعاب نیز در منطقه بود. ساعت 11 با نصب یک دستگاه شیرخط، منطقه را آبدار کردیم. ساعت 4 تا 5 دو دستگاه شیر خط دیگر نصب شد و تا ساعت 5 و نیم تمام مشکل آب تمام منطقه حل شد.

ما نشتی آب در منطقه شهران در ساعت حادثه داشتیم؟
پرورش: نه نداشتیم. وقتی شکستگی و حفره پایین می رود و لوله آب 400 ما می شکند و آب یک دفعه خارج می شود. نشست انجام می شود و خط لوله می شکند و آنلاین اطلاعات ما نشان می دهد 5 و 45 دقیقه حجم زیادی آب خارج شده. دیروز قبل از افطار همه منطقه آبدار شد. بعد از افطار دو خیابان افت فشار داشت که مشکل آنها نیز حل شد.

شهردار در اینستاگرامش گفته بود کسی سیاسی کاری نکند. آیا حساسیت لازم در مدیریت بحران وجود دارد؟
صادقی: نمی دانم چرا هر گاه اتفاقی می افتد من را دعوت می کنند!

طبیعی است شما رئیس بحران هستید!
صادقی: هر وقت بحران اتفاق افتاد ما را دعوت می کنید. این اتفاق یک تلنگر است. بحث هماهنگی، یکپارچه سازی و پیشگیری را همه می گویند ولی هیچوقت اتفاق نمی افتد. این حادثه آخر نیست. تلنگری است مدیریت بحران را جدی بگیرند تا اقدامات پیشگیرانه و کاهش خطرپذیری بیشتری داشته باشیم.

درست است فلکه قطع گاز این لوله در خیابان انقلاب بوده؟
مومنی: خیر. البته متاسفم می بینیم شما مصر هستید کارکنان گاز دیر به محل رسیده اند. چرا شما تصاویری را پخش می کنید. بعد از اعلام آتش نشانی 10 دقیقه بعد نفرات امداد گاز در صحنه حاضر می شوند. در تقاطع های خیابان کوهسار برخی از شیرهای فلکه بود و دو شیر قطع گاز هم در بزرگراه همت بوده. با توجه به ازدحام مردم و ترافیک، اقدام به بستن شیرها در حداقل زمان این کار انجام شده. تاکید می کنم شعله آتش بهتر است تا اینکه آتش نباشد چون ممکن است گاز نشت کند و زیر منازل برود و ناگهان منفجر شود که خسارت بسیار بیشتر می شد.