وضعیت گسترش زبان فارسی درجهان/ با توئیم‌ و با تو نه‌ایم‌؛ بوالعجب

خبرگزاری هدف- گروه فرهنگ – مطابق تازه‌ترین گزارش سایت مرجع معتبر دنیا در حوزه زبان‌­ها «Ethnologue: Languages of the World»، در حال حاضر زبان چینی با ۱.۳ میلیارد سخنور، اسپانیایی با ۴۲۷ میلیون، انگلیسی با ۳۳۹ میلیون، عربی با ۲۶۷ میلیون، هندی با ۲۶۰ میلیون، پرتغالی با ۲۰۲ میلیون، بنگالی با ۱۸۹ میلیون و روسی با ۱۷۷ میلیون سخنور در جهان، جایگاه اول تا هشتم را از نظر تعداد گویشور در میان زبان­ ها دارند.

همچنین نتایج بررسی شرکت W3Techs در ماه می ‌۲۰۱۶ (اردیبهشت ۹۵) نشان می‌دهد که ۵۳.۵  درصد سایت‌­های اینترنتی، انگلیسی زبان هستند، از این رو زبان انگلیسی در منابع اینترنتی جایگاه نخست را دارد. ۶.۴ درصد سایت‌­های اینترنتی هم به زبان روسی هستند و جایگاه سوم هم از آنِ زبان آلمانی (۵/۵ درصد سایت‌­ها) است.

آمارهای جهانی در خصوص آموزش زبان دوم (غیر از زبان مادری) نشان می‌دهد که ۹۲ درصد زبان‌آموزان جهان مشغول آموزش زبان انگلیسی هستند. علت این مسئله هم تا حدود زیادی مشخص است؛   زبان انگلیسی هم زبان علم است و هم تجارت و هر کسی که بخواهد در هر یک از این دو عرصه فعالیتی داشته باشد، لازم است این زبان را یاد بگیرد.

همچنین مطابق این آمارها، بعد از انگلیسی، کسانی که زبان چینی را به عنوان زبان دوم خود آموزش می‌بینند، ۴ درصد، آلمانی ۳ درصد، فرانسوی ۲ درصد و باقیمانده که یک درصد هستند، زبان‌های دیگر را به عنوان زبان دوم خود فرا می‌گیرند.

در این میان چینی‌ها و اسپانیایی‌ها به شدت در تلاش هستند تا در این رتبه‌بندی موقعیت بهتری کسب کنند؛ با این چشم‌انداز که در ۵ سال آینده این رده‌بندی را به سود خود تغییر دهند. به عنوان مثال در کشورهای مختلف جهان ۵۰۰ میلیون گویشور اسپانیولی زندگی می‌کنند که با برنامه‌ریزی دقیقی تلاش می‌کنند زبان اسپانیولی را به عنوان زبان دوم در جهان، جا بیندازند. با تلاش‌های زیاد، متراکم و منظمی که چینی‌ها از طریق «بنیاد کنفوسیوس» و اسپانیایی‌ها از طریق «بنیاد سروانتس» انجام می‌دهند، رسیدن به این هدف برای آنها، دور از دسترس نیست.

بعد از اسپانیا، ترکیه و کشورهای عربی قرار دارند که در همین مسیر تلاش می‌کنند؛ ترکیه با بنیاد «یونس اِمره» که ۷۰ شعبه در جهان دارد، تلاش می‌کند و برای آموزش زبان ترکی به جوانان کشورهای مختلف به این نقاط، مدرس اعزام ‌کند تا زبان ترکی را به زبان دوم آنها تبدیل کند. کشورهای عربی هم که وضعیت مالی آنها خوب است، تلاش‌های مشابهی را انجام می‌دهند.

نگاهی به وضعیت تلاش‌ها در کشورهای مختلف برای توسعه و آموزش زبان ملی‌شان در جهان برای ترغیب گویشوران به سایر زبان‌ها جهت یادگیری زبان‌های مورد اشاره، حکایت از یک سرمایه‌گذاری کلان، زیربنایی و اساسی، البته از سوی برخی از این کشورها دارد. در زیر به پاره‌ای از این تلاش‌ها اشاره می‌شود:

روسیه: فرمان جدید پوتین در اجرای «قانون حفظ و حمایت و توسعه زبان روسی»

در روسیه، قانونی به نام «قانون حفظ و حمایت و توسعه زبان روسی» وجود دارد که ذیل این قانون، وظایفی برای دستگاه‌های مسئول در جهت حمایت از زبان روسی تعیین و ابلاغ شده است. مطابق آنچه کمیته علم، آموزش و فرهنگ شورای فدراسیون روسیه برای اجرای این قانون مصوب کرده، اجرای این قانون یک «وظیفه ملی و اقدامی ضروری در جهت تامین امنیت کشور» است.

ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه در دسامبر سال ۲۰۱۴ میلادی طی فرمانی، محورهای اصلی سیاست­‌های حکومت در حوزه زبان روسی و زبان­‌های سایر اقوام در فدراسیون روسیه و همچنین ادبیات میهنی در سیاست‌­های فرهنگی حکومت را به دستگاه‌های قوه مجریه ابلاغ کرد. ازسرگیری تدریس برخی دروس علوم انسانی از جمله تاریخ ادبیات، فن سخنوری و اصول گفتاری در مدارس و دانشگاه­‌ها و همچنین در کتاب درسی زبان روسی، از جمله مواردی است که در این فرمان بر آنها تاکید شده است.

البته با وجود بیش از ۸۰ زبان با قابلیت نوشتاری و استفاده از ۴۰ زبان (از هشتاد زبان) در این کشور، پوتین ناچار است تاکید کند که: «اصالت و زیبایی کشور چندقومیتی روسیه نمایان است و امروز باید ترجمه این آثار به زبان روسی را در دستور کار قرار داد».

البته به گفته «لیلیا گومروا» معاون اول رئیس کمیته علم و آموزش و فرهنگ شورای فدراسیون روسیه، «امروز در کشورهای خاورمیانه و خاوردور زبان روسی کمتر از قبل استفاده می‌­شود و علاوه بر این، فرهنگ استفاده از زبان روسی در فضای اطلاعاتی هر روز کمرنگ­‌تر می‌­شود» و «سرگی شِبلیگین» دیگر عضو کمیته مذکور معتقد است «نمایندگان وزارت علوم و آموزش فدراسیون روسیه باید به اهمیت اجرای پیشنهادهای اتاق­‌های اجتماعی مناطق در خصوص حفظ و توسعه زبان روسیه در بالابردن نقش آن در بخش فرهنگ و ارتباطات بین‌­الملل موثرتر عمل کنند». «الکساندر استرادزِ» مدیر دپارتمان سیاست­‌های حکومت در حوزه تربیت کودکان و نوجوانان هم خواستار «حمایت از زبان روسی در خارج از کشور به عنوان زبان علم و ارتباط» شده است.

آلمان: توسعه امپراطوری زبانی ژرمن‌ها با کمک دستگاه دیپلماسی آلمان به «بنیاد گوته»

گسترش زبان و فرهنگ آلمانی در جهان، در این کشور به صورت رسمی بر عهده «موسسه گوته» است. «کلاوس دیتر لِمان» رییس موسسه گوته در خصوص منابع بودجه موسسه گوته، می‌گوید: «گوته، یک موسسه­ عمومی است که بخشی از بودجه آن از طریق شهریه‌ها (حدود ۳۰ درصد) تامین می‌شود ولی به مقدار قابل توجهی از بودجه وزارت امور خارجه استفاده می­‌کند (حدود ۷۰ درصد). البته با وجود استفاده از بودجه دولتی، در طراحی و برنامه­‌ریزی دروس، به صورت مستقل عمل می­‌کنیم. جلسات شورایعالی گوته نیز با عضویت چند وزیر، چهار بار در سال تشکیل می­‌شود».

به گفته وی، موسسه گوته ۱۵۸ نمایندگی در خارج از کشور و ۱۲ دفتر در داخل آلمان و در کل جهان بیش از ۲۰۰۰ کارمند دارد. تقریباً هر سال، حدود ۳۰۰ هزار نفر زیر نظر نمایندگی­‌های این موسسه آموزش زبان آلمانی می­‌بینند. مدرسان این کلاس‌ها را معلمان بومی و همچنین غیربومی تشکیل می‌دهند. منابع آموزش زبان آلمانی در این موسسه مطابق با کتاب­‌هایی است که بر اساس «چارچوب مرجع اتحادیه اروپا» تدوین می‌شوند.

۷۰ درصد بودجه «موسسه گوته» از طریق وزارت خارجه آلمان تامین می‌شود

کتاب‌­های موسسه گوته برای کشورها و سنین مختلف متفاوت نیست و آنها تنها از یک نوع کتاب استفاده می‌کنند. درباره سوالات امتحانی نیز اگر چه آلمانی‌­ها اصولاً انسان‌هایی تمرکزگرا نیستند، در آموزش زبان شدیداً تمرکزگرا هستند، بنابراین سوالات مربوط به کتاب‌های این موسسه هم به صورت متمرکز تهیه می­‌شوند. نمایندگان موسسه گوته در هر کشور مستقل‌اند و زیر نظر سفارت فعالیت نمی‌کنند.

موسسه گوته در سال ۱۹۵۱- شش سال پس از اتمام جنگ جهانی دوم- توسط تعدادی از معلمان در شهر مونیخ تأسیس شده است. اهمیت گسترش زبان و فرهنگ آلمانی در جهان منجر به آن شده است که در دهه اول پس از جنگ (دهه باز سازی) این موضوع در اولویت قرار گیرد. ساختمان مرکزی گوته نیز در شهر مونیخ قرار دارد. این ساختمان دارای چهارصد اتاق و تقریباً چهارصد کارمند است که در بخش ستادی فعالیت می­‌کنند.

ترکیه: بلندپروازی ترک‌ها برای گسترش زبان ترکی با توسعه فعالیت‌های «بنیاد یونس امره»

اما در ترکیه، متولی اصلی آموزش و گسترش زبان ترکی در جهان، بر دوس موسسه «یونس اِمره» است. این موسسه اگرچه یک نهاد غیردولتی است اما به گفته «شامیل اوچال»، رییس موسسه یونس امره، تمامی فعالیت‌هایش در راستای آموزش زبان ترکی در جهان است. وی در معرفی این موسسه می‌گوید: «موسسه غیردولتی یونس امره با هدف معرفی زبان، فرهنگ، هنر و تاریخ کشور ترکیه، در سال ۲۰۰۹ تاسیس شده و تاکنون ۳۸ نمایندگی­ در خارج از ترکیه (از جمله ایران) راه‌اندازی کرده و تاکنون هم مجری دوره‌­های مختلف آموزش زبان ترکی، پروژه‌­های متعدد علمی و فعالیت­‌های فرهنگی بوده است.

به گفته وی، «موسسه یونس امره، متولی آموزش و گسترش زبان ترکی در جهان است که دفاتر نمایندگی خود را در کشورهای مختلف از جمله ایران راه‌اندازی کرده و فعالیت‌های موثری در امر آموزش و گسترش زبان داشته است».

«اوچال» در عین حال با بیان اینکه موسسه یونس امره از حمایت‌های مادی و معنوی دولت ترکیه بهره مند می‌شود، برگزاری سمینارهای فرهنگی- ادبی، دوره­‌های آموزش­ خوشنویسی، گفتگو با نویسندگان و شعرا، اجرای­ کنسرت موسیقی، تئاتر و شب شعر، را از دیگر فعالیت‌های فرهنگی، هنری انجام شده در نمایندگی‌های یونس امره در خارج از کشور ترکیه عنوان می‌کند.

«موسسه یونس اِمره» برای گسترش زبان ترکی در دنیا تاکنون در ۳۸ کشور دفتر نمایندگی راه‌اندازی کرده است

وی می‌گوید: «آخرین برنامه برگزار شده در ایران، جشنواره جوایز ترکی، در موسسه لغت نامه دهخدا بود و برای مهرماه امسال نیز برنامه هفته فرهنگی ترکیه را در دست برنامه­‌ریزی داریم که با همکاری نهادهایی چون موسسه حکمت و فلسفه ایران از دهم تا چهاردهم مهرماه در تهران برگزار می‌شود».

به گفته رییس «موسسه یونس امره»، منابع آموزشی مورد نیاز این موسسه متناسب با نیاز زبان آموزان طراحی می‌­شود؛ «طراحی کتاب‌های هماهنگ با تخته‌های هوشمند از جمله برنامه‌های ما در موسسه است که در آینده نزدیک و با ورود تجهیزات لازم، تولید خواهد شد.

حال ضروری است به وضعیت تلاش‌ها از سوی نهادها و موسسات مسئول داخلی، برای گسترش زبان فارسی در جهان اشاره کنیم. اما پیش از آن خالی از لطف نیست نظرات غلامعلی حدادعادل که سال‌هاست ریاست فرهنگستان زبان و ادب فارسی را بر عهده دارد و چند سالی هم هست که ریاست بنیاد سعدی – موسسه‌ای که متولی رسمی آموزش و گسترش زبان فارسی در جهان است – را بر عهده دارد، بشنویم.

حداد عادل: آموزش و گسترش زبان فارسی در جهان تنها با آرزو محقق نمی‌شود

وی با اذعان به اینکه بنیاد سعدی، موسسه‌ای نوپاست و با مشکلات عدیده بودجه‌ای و ارتباطی روبه‌روست، آموزش زبان فارسی به غیرفارسی زبانان را در عین ضروری خواندن، کاری بسیار ظریف، علمی و تخصصی می‌داند؛ «آموزش و گسترش زبان فارسی تنها با آرزو محقق نمی‌شود بلکه نیازمند تدبیر و علم است»

رییس بنیاد سعدی با بیان اینکه این بنیاد در سال‌های اخیر با کمبود بودجه در دولت روبه‌رو شده است، می‌گوید: «هزینه برگزاری کلاس آموزش زبان فارسی در خارج از کشور بسیار بالاست و با ارز بالاتر از سه هزار تومان قدرت کار ما کم می‌شود، اما ما به کارمان ایمان داریم و امیدوارانه به فعالیت‌های خود ادامه می‌دهیم و مطمئن هستیم که به نتیجه می‌رسیم، حتی اگر بودجه قطره چکانی به ما داده شود».

رئیس فرهنگستان زبان فارسی باور دارد که این زبان می‌تواند بار دیگر زبان علم دنیا شود

سیدمحمدرضا دربندی معاون امور بین‌الملل بنیاد سعدی (مسئول در گسترش زبان فارسی در جهان) در گفتگو با خبرنگار مهر، درباره وضعیت سرمایه‌گذاری کشورهای مختلف برای توسعه و آموزش زبان ملی‌شان در جهان و تلاش‌هایی که کشورمان در این زمینه انجام می‌دهد، ضمن اشاره به تاکید مقام معظم رهبری که فرموده‌اند «ما باید کاری کنیم تا ۳۰ سال آینده، زبان فارسی زبان علم شود» یادآور شد: اگر این اتفاق بیفتد، بدیهی است موقعیت ما در زبان، بهتر از این خواهد شد.

زبان عنصری اساسی در دیپلماسی فرهنگی است

معاون امور بین‌الملل بنیاد سعدی اضافه کرد: «جوزف نای» نظریه‌پرداز آمریکایی که از او به عنوان طراح جنگ نرم نام برده می‌شود و از فیلم، تئاتر، موسیقی، سخنرانی، ترجمه کتاب و آموزش زبان، به عنوان عناصر جنگ نرم یاد کرده بود – که هر کشوری با گسترش آنها در جهان، می‌تواند کشورهای دیگر را مورد تهاجم فرهنگی قرار دهد – در سال ۲۰۱۱ اعلام کرد: «ما به عنوان دولت آمریکا، از چندین میلیارد دلار بدهی که به دولت چین داریم، آنقدر نگران نیستیم که موسسه کنفوسیوس مرتباً در ایالت‌های مختلف آمریکا برای گسترش زبان چینی، شعبه می‌زند».

وی گفت: در مجموع الان حدود ۴ دهه است که همه دنیا به این نتیجه رسیده‌اند که دیپلماسی رسمی دیگر آن کارایی سابق را ندارد و همه روی به دیپلماسی عمومی و فرهنگی آورده‌اند. بدیهی است آموزش زبان جزو عناصر مهم دیپلماسی فرهنگی است. کشورهایی هم که روی این مسئله سرمایه‌گذاری می‌کنند، این کار را به صورت پنهانی انجام نمی‌دهند و همه رسماً اعلام می‌کنند، می‌خواهیم زبان و فرهنگمان را ترویج کنیم، ضمن اینکه کشورهای میزبان هم که این فرصت را به آنها داده‌اند، با طیب خاطر این کار را انجام می‌دهند چرا که به هر حال یک نوع تعامل است.

برنامه ایران برای تبدیل فارسی به زبان دوم غیرفارسی‌زبانان در دنیا چیست؟

دربندی در ادامه به وضعیت زبان فارسی در جهان و تلاش‌هایی که برای گسترش آن در کشورهای مختلف و تبدیل آن به زبان دوم گویشوران به سایر زبان‌ها صورت می‌گیرد، اشاره کرد و افزود: اولین اقدام ما این بوده که یک مورد انتخابی از زبان دوم خارجی را که دانش‌آموزان مقطع دبیرستان‌ در کشورهای مختلف انتخاب می‌کنند، زبان فارسی قرار دهیم؛ همانطور که دانش‌آموزان ما در ایران، دو زبان خارجی می‌خوانند: عربی و انگلیسی. در کشورهای مختلف، بسته به اینکه آن کشور، مستعمره کدام کشور بوده، انتخاب زبان دوم (مثلاً انگلیسی یا فرانسوی) اجباری است. مثلاً در لبنان، زبان فرانسه، زبان اول دبیرستانی‌هاست، در گرجستان و ارمنستان، زبان انگلیسی، زبان اول‌شان است و … .

وی اضافه کرد: زبان دوم برای یادگیری در مدارس، معمولاً از بین دو یا سه زبان انتخاب می‌شود؛ یعنی دولت و وزارت آموزش و پرورش آن کشور می‌گوید اگر زبان اول دانش‌آموزان انگلیسی است، از بین آلمانی، فرانسه و عربی و فارسی، یک زبان را انتخاب کنند. ما در حال حاضر با وزارت آموزش و پرورش کشورهای مختلف و حتی مدیران این مدارس که اختیار انتخاب این زبان‌ها را دارند، در حال انجام مذاکرات رسمی هستیم که اولاً تعداد متقاضی زبان فارسی در این کشورها بیشتر شود و دوماً در کشورهایی که فارسی، جزو زبان انتخابی دانش‌آموزان آنها نیست، این زبان را در لیست زبان‌های انتخابی‌شان قرار دهیم.

معاون امور بین‌الملل بنیاد سعدی تاکید کرد: به عنوان مثال در حال حاضر در لبنان ۱۴ مدرسه داریم که زبان فارسی نیز جزو زبان‌های دوم انتخابی آنهاست. جمع دانش‌آموزان این مدارس که هم‌اکنون در حال یادگیری زبان فارسی هستند، ۴۰۰۰ نفر است اما ما تلاش می‌کنیم این ۱۴ مدرسه به ۳۰ مدرسه و این ۴۰۰۰ دانش‌آموز به ۸۰۰۰ دانش‌آموز افزایش پیدا کند. یا در گرجستان، ما ۴ مدرسه داریم که دانش‌آموزان آنها در حال یادگیری زبان فارسی هستند. جمع این دانش‌آموزان هم ۱۲۰ نفر است. ما در تلاش هستیم که هم تعداد این مدارس به ۱۰ باب، و هم تعداد دانش‌آموزان آنها به ۴۰۰ نفر افزایش یابد. یا در ارمنستان، ما ۱۱ مدرسه داریم که دانش‌آموزانشان زبان فارسی می‌خوانند و تعدادشان ۴۰۰ نفر است. ما در تلاش هستیم این تعداد را هم به میزان قابل توجهی افزایش دهیم.

معاون بین‌الملل بنیاد سعدی از تلاش‌هایی می‌گوید که هدفشان تبدیل فارسی به زبان دوم در مدارس جهان است

این مقام مسئول در امر گسترش زبان فارسی در جهان گفت: در حال حاضر تقریباً ۶ کشور هستند که زبان فارسی به عنوان زبان دوم در مدارس آنها تدریس می‌شود از جمله آنها گرجستان، ارمنستان، لبنان، قزقیزستان و آذربایجان هستند. ما برای بقیه کشورها تلاش می‌کنیم که زبان فارسی را به عنوان زبان دوم، در مدارس آنها بگنجانیم.

دربندی اضافه کرد: کار دوم ما آموزش زبان فارسی به داوطلبان آزاد است؛ ما در ۶۰ کشور توسط نمایندگان بنیاد سعدی که همان رایزنان فرهنگی هستند، در طول هفته کلاس‌هایی برای این افراد که عموماً علاقه‌مند به یادگیری زبان فارسی هستند، تشکیل می‌دهیم. در حال حاضر شمار این افراد در این کشورها حدود ۴۰ هزار نفر است. گام دوم ما این است که در نشریات و در محافل عمومی، در حال تبلیغات برای افزایش تعداد این کلاس‌ها با هدف جذب مخاطبان بیشتر هستیم و به آنها می‌گوئیم که با شرکت در این کلاس‌ها و یادگیری زبان فارسی، می‌توانید از سینمای ایران بدون واسطه‌ای به نام زیرنویس، استفاده کنید.

آشنایی با فارسی یعنی آشنایی با حوزه تمدنی ایران بزرگ

معاون امور بین‌الملل بنیاد سعدی ادامه داد: در دنیا ۲۰۰ دانشگاه است که رشته شرق شناسی دارند که دانشجویان آنها ۲ سال واحدهای عمومی را می‌خوانند و از سال سوم باید یکی از چهار زبان اصلی حوزه شرق شامل عربی، فارسی، ترکی استانبولی و عبری، را انتخاب کنند.  کار سومی که انجام می‌دهیم، این است که به واسطه فعالیت‌های تبلیغی‌مان، تلاش می‌کنیم که آنها زبان فارسی را انتخاب کنند؛ یعنی مثلاً به آنها می‌گوئیم که اگر فلان زبان (غیر از فارسی) را یاد بگیرند، فقط بر زبان یک حوزه تمدنی آشنا می‌شوند اما اگر فارسی را یاد بگیرند، با حوزه تمدنی ایران بزرگ که شامل حدود ۱۰ کشور است، آشنا می‌شوند.

دربندی افزود: کار بعدی ما در دانشگاه‌های خارجی است که رشته زبان و ادبیات فارسی در آنها تدریس می‌شود که در مقاطع لیسانس، فوق لیسانس و بعضاً دکتری هم دانشجو می‌گیرند؛ ما در این دانشگاه‌ها هم تبلیغ می‌کنیم که دانشجویان بیشتری بیایند و رشته زبان و ادبیات فارسی را انتخاب کنند. کار بعدی ما برای فرزندان ایرانیان مقیم خارج از کشور است؛ ما حدود ۵ میلیون ایرانی مقیم خارج از کشور داریم که اکثر آنها در آمریکا و اروپا زندگی می‌کنند. کودکانی که در این نقاط به دنیا آمده‌اند، کمترین قرابتی با زبان مادری‌شان ندارند. ما برای آنها در روزهای شنبه (ایام تعطیلات آنها) در تعدادی از مدارس و با کمک پدرها و مادرهای آنها، فارسی را به آنها آموزش می‌دهیم تا ارتباطشان با فرهنگ و زبان و ریشه‌های تمدنی خودشان حفظ شود.

وی درباره میزان اثرگذاری تلاش‌هایی هم که برای گسترش زبان فارسی در کشورهای مختلف و تبدیل آن به زبان دوم گویشوران به سایر زبان‌ها صورت می‌گیرد، یادآور شد: در طول سه سالی که بنیاد سعدی تشکیل شده، کارهایی از این دست، چه از نظر کمی و چه از حیث کیفی گسترش پیدا کرده است. به عنوان مثال ما قبلاً سالی ۶۰، ۷۰ نفر را به کشور می‌آوردیم تا با برگزاری دوره‌های دانش‌افزایی زبان فارسی، این زبان را به آنها آموزش دهیم ولی الان سالی ۳۰۰ نفر می‌آوریم؛ ۲۲۰ نفر را به صورت متمرکز در تابستان به کشور می‌آوریم و ۸۰ نفر را هم در قالب گروه‌های کوچک در طول سال. معاونت آموزش و پژوهش بنیاد سعدی هم، کار طراحی کتاب و ملزومات آموزشی را برای این افراد طراحی و تدوین می‌کند؛ مسئله‌ای که تا پیش از این وجود نداشت.

معاون امور بین‌الملل بنیاد سعدی ادامه داد: در حال حاضر کتاب‌های درسی ما برای این دسته از فراگیران زبان فارسی، جنبه علمی پیدا کرده است. از طرف دیگر ما بین ایرانیان مقیم خارج از کشور و نیز خارجی‌ها، حدود ۱۰۰ تا ۱۲۰ انجمن غیردولتی داریم که از روی علاقه خودشان در حیطه گسترش زبان و ادبیات فارسی، فعالیت می‌کنند. ما این انجمن‌ها را شناسایی کرده‌ایم و با آنها ارتباط برقرار کرده‌ایم و گاهی اوقات کتاب برایشان می‌فرستیم، گاهی معلمانشان را آموزش می‌دهیم که این آموزش‌ها گاهی در تابستان‌ها است و گاهی به صورت برخط.