روایت عضو مجلس خبرگان از وظایف کمیسیون حراست از ولایت‌فقیه

امید کرمانی‌ها

كميسيون‏‌های دائمى مجلس خبرگان رهبری شامل کمیسیون تحقیق، اصل يكصدوهشتم قانون اساسى، امور مالى و ادارى، اصل يكصدوهفتم و يكصدونهم قانون اساسى، بررسى راه‌‏هاى پاسدارى و حراست از ولايت فقيه و کمیسیون سياسى – اجتماعى هستند. نحوه کارکرد و وظایف برخی از این کمیسیون‌ها همچنان مبهم و کمترشناخته شده هستند، در همین راستا با آیت‌الله حسن عالمی نماینده مردم خراسان رضوی در مجلس خبرگان به گفتگو نشستیم.

وی که ریاست کمیسیون «بررسی راه‌های حراست و حفاظت از ولایت فقیه» را برعهده دارد برای ما از چگونگی عضوگیری و نحوه تشکیل جلسات این کمیسیون‌ها گفت.

وی که سابقه 3 دوره حضور در مجلس خبرگان را دارد، در بین صحبت‌هایش به علت عضویت نداشتن روحانی و هاشمی رفسنجانی در هیچ یک از کمیسیون‌های شش‌گانه مجلس خبرگان رهبری اشاره کرد و گفت: عضویت در کمیسیون‌های مجلس خبرگان اجباری نیست.

رئیس کمیسیون پاسداری و حراست از ولایت فقیه مجلس خبرگان همچنین به کارکرد این کمیسیون‌ اشاره می‌کند و یادآور می‌شود: مردم برای گرفتن پاسخ شبهات خود در حوزه حکومت اسلامی می‌توانند به دبیرخانه قم یا دبیرخانه تهران مجلس خبرگان رهبری نامه بنویسند و بعد نامه‌های آنها تحویل کمیسیون می‌شود.

مشروح گفتگوی خبرگزاری خبرهدف با آیت الله حسن عالمی را در ادامه بخوانید؛

***

**نحوه تعیین، ترکیب کمیسیون‌های مجلس خبرگان رهبری به چه صورت است؟

هیأت رئیسه مجلس خبرگان در نشست رسمی اعلام می‌کند کسانی که داوطلب عضویت در کمیسیون آیین نامه هستند، اعلام کنند؛ بعد از اینکه نمایندگان اعلام آمادگی می کنند، نامه همه داوطلبان نوشته می شود، از آنجا که معمولا تعداد کاندیداها بیشتر از سقف عضویت یک کمیسیون است رأی گیری مخفی با برگه انجام می شود و نمایندگان حاضر در نشست به نامزدها رأی می‌دهند. این روند برای سایر کمیسیون‌های مجلس خبرگان رهبری ادامه پیدا می‌کند تا ترکیب اعضای همه کمیسیون‌ها مشخص شود.

**تعداد اعضای کمیسیون‌های مجلس خبرگان کف و سقف عددی دارد؟ مثلا در مجلس حداکثر تا 23 نفر است.

کمیسیون‌های مجلس خبرگان رهبری با هم متفاوت هستند و هر کدام به اقتضای وظایفی که دارند تعداد اعضای‌شان نیز تفاوت می کند مثلا کمیسیون پاسداری و حراست از ولایت فقیه 9 نفر عضو دارد، برخی هم علی البدل انتخاب می‌شوند. به عبارت دیگر اگر تعداد داوطلبان عضویت یک کمیسیون از حدنصاب بیشتر باشد برخی نیز عضو علی البدل می‌شوند. عضو علی البدل می تواند در جلسات کمیسیون شرکت کند اما اگر اعضای اصلی حضور داشته باشند حق رأی ندارد. در صورتی که از اعضای اصلی تعدادی غائب باشند به همان تعداد اعضای علی البدل می توانند رأی هم بدهند. این روال کار همه کمیسیون‌های مجلس خبرگان است.

**چرا آقایان هاشمی رفسنجانی و روحانی عضو هیچ کمیسیونی در مجلس خبرگان نیستند؟

چون کاندیدا نشدند.

**علت چه بود؟

آقای هاشمی دوره های گذشته هم عضو هیچ کمیسیونی نبود. ایشان در زمان حیات آیت الله مشکینی نایب رئیس مجلس بود و بعد از وفات آیت الله مشکینی دوره‌ای ریاست مجلس خبرگان را عهده دار شد و بعد هم دیگر برای عضویت در هیچ کمیسیون مجلس خبرگان رهبری نامزد نشد.

**فکر می‌کنید این احتمال وجود داشت که مثل آقای هاشمی خود را برای عضویت در کمیسیون تحقیق، کمیسیون 107 و 109 یا کمیسیون 108 نامزد کند اما در صحن رأی نیاورد؟

خیر، اصلا ایشان در گذشته عضو کمیسیونی نمی شد و این دوره هم کاندیدا نشد.

**آقای روحانی تا پایان دوره چهارم همواره رئیس کمیسیون اجتماعی و سیاسی بود چرا این دوره کاندیدا نشد؟

چون در ریاست جمهوری باید خیلی وقت بگذارد و کارهای زیادی آنجا وجود دارد بنابراین وقت نمی کند در جلسات کمیسیون اجتماعی و سیاسی حضور پیدا کند.

**الان کمیسیون پاسداری چند عضو اصلی و علی البدل دارد؟
7 یا 9 عضو اصلی دارد و می تواند 4 تا 5 عضو علی البدل هم داشته باشد. البته تعداد اعضای کمیسیون آیین نامه بیشتر است.

**در مجلس شورای اسلامی عضویت نمایندگان در یکی از کمیسیون‌های تخصصی، تکلیف آیین نامه داخلی است، پس یعنی در مجلس خبرگان رهبری این طور نیست؟

خیر، اجباری به عضویت نمایندگان در یکی از کمیسیون‌های مجلس خبرگان رهبری نیست. نمایندگانی که عضو هیچ کمیسیونی نیستند فقط در اجلاس‌های رسمی مجلس خبرگان دعوت می شوند و شرکت می کنند.

**الان روال جلسات کمیسیون‌های مجلس خبرگان رهبری به چه صورت است؟

تفاوت دارد، بعضی کمیسیون ها در صورت داشتن دستورکار هر 3 ماه یکبار باید جلسه بگذارند اما اگر دستورکار نداشته باشند می‌تواند فاصله زمانی برگزاری جلسات نیز طولانی‌تر شود. برخی کمیسیون‌ها نیز طبق اعلام دبیرخانه یا رئیس کمیسیون شاید ماهی یک بار تشکیل جلسه دهند اما در صورت ضرورت و وجود دستورکار دو هفته یک بار هم ممکن است فراخوانی برای برگزاری جلسه انجام شوند.

**از ابتدای شروع کار پنجمین دوره مجلس خبرگان کمیسیون پاسداری و حراست از ولایت فقیه چند نشست تاکنون داشته است؟

پنجشنبه 31 تیر انتخابات هیأت رئیسه کمیسیون برگزار شد. 2 هفته دیگر جلسه داریم تا چشم انداز کمیسیون را تدوین کنیم. باید یادآور شوم عمر کمیسیون‌ها 2 ساله است و هر 2 سال مجدد رأی گیری می‌شود.

**کارکرد کمیسیون پاسداری و حراست از ولایت فقیه چیست؟

ارزیابی و بررسی مسائل مهمی که در کشور به وجود می‌آید. چنانچه اینها به درستی هدایت و اصلاح نشود ممکن است به جایگاه و موقعیت نظام و رهبری آسیب برساند بنابراین اسم کمیسیون پاسداری و حراست از ولایت فقیه است. یک نمونه از فعالیت‌های کمیسیون این بود که رئیس بانک مرکزی در موضوع سودهای بانکی و رباهای بانکی به کمیسیون دعوت شد و آمد توضیح داد. اعضای کمیسیون نیز مسائلی را به او گفتند و پیگیری انجام شد. درباره مسائل دیگر نیز همین روال وجود دارد.

**دعوت رئیس کل بانک مرکزی برای چه دوره ای از مجلس خبرگان رهبری بود؟

در دوره سوم انجام شد.

**آن موقع رئیس کل بانک مرکزی چه کسی بود؟

آقای شیبانی زمان دولت آقای خاتمی رئیس کل بانک مرکزی بود.

خواستن مسئولان به کمیسیون‌های مجلس خبرگان رهبری خروجی و اثری هم در اصلاح رویه‌ها دارد؟

بله، اثر دارد.

**از چهار شرح وظیفه‌ای که برای کمیسیون پاسداری و حراست از ولایت فقیه مجلس خبرگان وجود دارد، یکی «پژوهش درباره موضوع حکومت اسلامی، به ویژه ولایت فقیه و تألیف و نشر مطالب دراین باره، به صورت‌های مناسب و پاسخ به شبهات» است درباره این شرح وظیفه بیشتر توضیح می‌دهید؟

هر کسی شبهه‌ای دارد می‌تواند بپرسد.

**چه طور به شما این شبهات را اطلاع می‌دهند؟

مردم به دبیرخانه قم یا دبیرخانه تهران مجلس خبرگان رهبری نامه می‌نویسند بعد نامه‌ها تحویل کمیسیون می‌شود.

**معمولا تعداد نامه‌ها درباره این موضوع چه میزان است؟

خیلی زیاد نیست.

**«معرفی ولایت فقیه در مجامع علمی داخل و خارج کشور، در سطح عموم مردم»، «بررسی شیوه های مناسب تدریس و ترویج اندیشه حکومت اسلامی و ولایت فقیه، در سطوح مختلف تحصیلی دانش آموزان و دانشجویان و نیز رسانه های عمومی، به ویژه صداوسیما و ارائه راهکارهای مناسب به هیئت رئیسه مجلس خبرگان» و «گردآوری آمار و اطلاعات میدانی درباره آسیب شناسی و آفت های فکری و عملی حکومت اسلامی و ولایت فقیه و ارائه راهکارهای مناسب برای رویارویی با آنها» سه شرح وظیفه دیگر کمیسیون پاسداری و حراست از ولایت فقیه هستند، بیشتر دستورکارهای کمیسیون مربوط به کدام شرح وظیفه می‌شود؟

یکنواخت نیست. به اقتضای شرایطی که پیش می‌آید اعضای کمیسیون وارد بحث می شوند.

**چرا خیلی از مباحث مطرح شده در مجلس خبرگان رهبری محرمانه می‌ماند؟

چون دستورکار محرمانه است.

**پس چرا برای کمیسیون‌های مجلس خبرگان رهبری سخنگو انتخاب می‌شود؟

سخنگوی کمیسیون‌ها از تریبون رسمی مجلس خبرگان حاصل تلاش‌ها و پیگیری‌ها و بحث‌های کمیسیون متبوع خود را به اطلاع اعضا و هیأت رئیسه مجلس خبرگان می‌رسانند.

**این بحث ها قابلیت آن را ندارد که در رسانه ها منعکس شود؟

چرا بخشی می‌تواند منعکس شود اما اطلاع رسانی بخشی دیگر ممکن است آسیب در پی داشته باشد چون مسائل محرمانه‌ای وجود دارد که وقتی در رسانه های گروهی اعلام شود همان طور که دوست متوجه آنها می‌شود دشمن نیز متوجه می‌شود بنابراین ما نمی خواهیم دشمن از مسائل محرمانه نظام مطلع شود.

**آقای سید احمد خاتمی اخیرا مطرح کرد که باید آیین نامه مجلس خبرگان رهبری اصلاح شود به نظر شما چنین ضرورتی وجود دارد یا خیر؟

بله، خیلی هم ضرورتش روشن است برای اینکه در انتخابات دوره پنجم افرادی برای نام نویسی اقدام کردند که اصلا صلاحیت نداشتند. این مسئله وقت شورای نگهبان را برای بررسی بهتر نامزدها می‌گیرد. اصلی‌ترین شرط نامزدی در انتخابات مجلس خبرگان اجتهاد است اما برخی که تحصیلات حوزوی نداشتند نام نویسی کردند یا بیشتر کسانی که نام نویسی کردند نتوانستند در امتحان قبول شوند بنابراین باید تمهیدی اندیشیده شود تا کسانی برای نامزدی در انتخابات مجلس خبرگان نام نویسی کنند که شرایط لازم را داشته باشند. مثلا حتما داوطلب 10 سال دوره درس خارج از فقه و اصول را گذرانده باشد.

**آیین نامه نحوه برگزاری انتخابات مجلس خبرگان را خود مجلس خبرگان رهبری تعیین می‌کند و این طور نیست که در قالب لایحه به تصویب مجلس شورای اسلامی برسد؟

بله خود مجلس خبرگان آیین نامه را تعیین می‌کند و مجلس شورای اسلامی دخالتی در حوزه انتخابات مجلس خبرگان ندارد.

**آیا به لحاظ سنی هم باید سقف و کفی برای داوطلبان انتخابات مجلس شورای اسلامی قرار داد؟

فرد بعد از گرفتن دیپلم وارد حوزه علمیه می‌شود، 9 تا 10 سال طول می کشد که دوره سطح را بگذراند. اگر قرار باشد 10 سال هم درس خارج از فقه و اصول را بگذراند، طبیعتا اقتضا می‌کند که داوطلب نامزدی در انتخابات مجلس خبرگان رهبری حداقل 37 سال سن داشته باشد.

**الان شرط کف سن در نامزدی برای انتخابات مجلس خبرگان رهبری وجود ندارد؟

خیر.

**شرط سقف چه طور؟

کسی حق نام نویسی دارد که قدرت جسمی لازم برای ادای وظایف یک نماینده مجلس خبرگان رهبری را داشته باشد بنابراین نمی‌توان گفت کسی که 90 سال دارد دیگر نمی تواند کاندیدا شود.

**پس از نظر شما ضرورتی برای تعیین سقف سنی برای نامزدهای انتخابات مجلس خبرگان وجود ندارد؟

خیر. توانایی جسمی برای انجام وظایف نمایندگی مجلس خبرگان مهم است.

**آیا در مجلس خبرگان رهبری هم چیزی شبیه فراکسیون سیاسی وجود دارد؟

خیر چنین مسئله ای وجود ندارد. دامن مجلس خبرگان مبرای از سیاسی کاری است. نمایندگان مجلس خبرگان انسان های وزینی هستند که هر یک در استان‌های خود بالاترین و بزرگترین وزنه به حساب می‌آیند.

**یعنی در مجلس خبرگان طیف‌بندی سیاسی وجود دارند؟

نه به آن معنای غلیظش که در جاهای دیگر است. آدم های بزرگی هستند که با همدیگر تفاهم دارند.

**مهمترین کمیسیون مجلس خبرگان رهبری کدام کمیسیون است؟

کمیسیون تحقیق، کمیسیون اصل 109 و اصل 107 و کمیسیون اصل 108 مهم هستند. کمیسیون تحقیق وظیفه دارد دوام شرایط در رهبری فعلی را بررسی کند. کمیسیون اصل 108 بررسى و تدوين قوانين مربوط به انتخابات و آيين‏ نامه داخلى مجلس خبرگان را برعهده دارد. کمیسیون اصل 107 و اصل 109 تحقيق و بررسى درباره همه موارد مربوط به شرايط و صفات رهبر، موضوع اصل‏ هاى ياد شده و همه كسانى كه در مظان رهبرى قرار دارند و ارائه نتايج به دست آمده به هيئ ت‏رئيسه براى استفاده و بررسى مجلس خبرگان را در دستورکار دارد.