حرف‌های «رینگن برگ» از قلب اروپا تا حرم رضوی

پاتریک دارای دکترای تاریخ با گرایش تاریخ هنر از دانشگاه ژنو، کارشناسی ارشد تاریخ و فلسفۀ ادیان و کارشناسی و کارشناس ارشد ویدیو- سینما از مدرسۀ عالی هنرهای زیبا در ژنو است. کتاب او با عنوان «حرم امام رضا(ع) در مشهد» جزو معدود کتابهایی است که اروپایی‌ها را با حرم مطهر رضوی آشنا می کند.

علی جنتی وزیر فرهنگ، سال گذشته در اختتامیه جشنواره امام رضا(ع) از او به پاس خدمات ارزنده‌اش در عرصه مطالعات هنری و فرهنگ رضوی تقدیر کرد. در حاشیه مراسم شب مجله بخارا، با او به گفت وگو نشستیم.

گفت وگوی خبرآنلاین را با دکتر «پاتریک رينگن برگ» می خوانید:

چه شد که اسلام را به عنوان دین انتخاب کردی؟

سخن گفتن از نگرش و اندیشه ام نسبت به تشرف به اسلام برایم دشوار است و نمیتوانم با کلمات حال و هوای خود را وصف کنم. اما در این باره مطالعات بسیاری درخصوص الهیات اسلامی و مسیحی داشتم. درباره امامان شیعه و خصوصا مناظرات علمی امام رضا(ع) مطالعه کردم.

درباره اماکن مذهبی در ایران و جهان خصوصا درباره مشهد مطالعه کردم. زیارت و نجوا با امامان و اولیا در دیگر ادیان و فرهنگها نیز ریشه دارد، اما در هیچ کجا معنای آن به گستردگی فرهنگ مسلمانان نیست. فضای نیاز و نیایش با امام رضا (ع) روحانی است و هر فردی توانایی تجربۀ این فضای روحانی را در حرم امام رضا (ع) دارد، حال با هر نژاد و رنگ و مذهبی که باشد. آنچه موجب این انتخاب شد، یک نوع روش تحقیق و بررسی بود که مرا به تطبیق و یک انتخاب رساند.

اولین باری که به مشهد رفتی، چه نگاهی داشتی؟

در نخستین سفرم به مشهد، ار زندگی من جایگاهی اساسی پیدا کرد و توانستم ارتباط درونی شادیآور و رضایتبخشی در درون خود با او برقرار کنم. ارتباط من با امام رضا (ع) درها و افقهای جدیدی را به رویم گشود و درک جدیدی را برایم میسر کرد.

تردیدی ندارم که تمام فعالیتهای پژوهشی و آکادمیک من در حوزۀ امام رضا (ع) با کمک خود ایشان ممکن شد، مثل گرفتن مجوز عکاسی در حرم مطهر. یادم می آید در اولین سفر و البته در سفرهای بعدی، آستان قدس رضوی همکاریهای تنگاتنگی با من داشتند، همکاریهایی که از سر لطف بود و من خودم را همیشه مدیون امام رضا(ع) و خادمانش در مشهد دیده ام.هنوز هم این لطفها ادامه دارد و من هر وقت اینجا می آیم، خادمان و کارکنان آستان مقدس ایشان با من مهربانی می کنند که از این جهت واقعاً شاکرم.

وضعیت مطالعات اسلامی در اروپا برای تو چگونه بود؟

متاسفانه در اروپاي امروزي تصوير اسلام و ايران بسيار بد است. البته من بيشتر درباره فرانسه، سويس و آلمان صحبت مي‌كنم و چندان اطلاعي درباره دیگر كشورهاي اروپايي ندارم. اما در همين 3 كشور اين مشكل موجب شده که وقتي مي‌خواهيم يك اثر عربي، تركي و يا فارسي را ترجمه كنيم با مشكل مواجه شويم چرا كه ناشران فرانسه معتقد هستند مردم علاقه‌اي به دانستن فرهنگ اسلامي و ايراني ندارند و به همين دليل اين‌گونه آثار تضميني براي فروش ندارند.

بخت با ما یار بود كه براي فلسفه يك ايران‌شناس بزرگ به نام هانري كربن وجود داشت كه آثار بسيار زيادي را از ابن‌عربي و ملاصدرا به فرانسوي ترجمه كرده است. در حالي كه در حوزه ادبيات فارسي آثار زيادي ترجمه نشده و تنها آثار برخي از شاعران مانند مولانا در دست است.

با وجود اينكه فرانسه جمعيت 70 ميليوني دارد اما به اندازه آمريكا و انگليس مخاطب كتاب در آن وجود ندارد و به همين دليل است كه ما نمي‌توانيم ترجمه آثار ايراني را در اينجا چاپ بكنيم. چندي پيش مي‌خواستيم ترجمه جديدي از شاهنامه را تهيه وچاپ كنيم كه متأسفانه به دليل مشكلات مالي امكان‌پذير نبود همچنين با وجود اينكه نويسندگان كلاسيك مشهوري مانند ناصر خسرو، سنايي و جامي در ايران وجود داشتند اما هيچ اثري از اين افراد در فرانسه وجود ندارد.

پس چطور توانستی درباره امام رضا(ع) کتابی تالیف کنی؟

در سفر به ایران و سفرهایی که به مشهد داشتم. سال 1389 خورشیدی بود که من كتابي را درباره حرم مطهر امام رضا (ع) به همراه عكس‌هاي جذابي تاليف كردم و زمانيكه اين را به چندين ناشر فرانسوي فرستادم از همه جواب منفي شنيدم. البته معتقد هستم در فرانسه مشتري اين گونه آثار وجود دارد اما ناشران فرانسوي قانع نمي‌شوند كه اين كتاب‌ها را چاپ کنند و به فروش برسانند.

شما درباره هنر و معماری حرم امام رضا(ع) مطالعات خوبی داشتی. آیا این مطالعات هنر و معماری در حوزه اماکن دینی ریشه های اروپایی هم دارد؟ مثلا آیا قبلا با کتاب یا اثری در این باره روبرو شده بودی؟

تألیفات معدودی به زبان های اروپایی در مورد مشهد و حرم مطهر رضوی در دست علاقه‎مندان است. ضعف منابع باعث شد من با همۀ توان و عشقم این موضوع ناب و ویژه را دنبال کنم. دلیل توجه من به شهر مشهد آن است که این شهر و حرم مطهر رضوی را مکانهایی فوقالعاده و فوق تصور میدانم. اکنون با گذشت زمان میتوانم بگویم که هم حرم امام رضا را میشناسم و هم با شهر مشهد آشنایی کامل دارم.

من در کتابم(حرم امام رضا(ع) در مشهد) به زیباییهای حرم مطهر رضوی (ع) نظیر آیینهکاریها، طلاکاریها و معماری دقیق اسلامی- ایرانی آن تمرکز پرداختهام و به مواردی اشاره کردهام که شاید مردم نتوانند آنها را به راحتی ببینند، اما بیگمان آنها را درک خواهند کرد. این ویژگی زبان هنر است که نیازی به ترجمه ندارد. کوشیدم در این کتاب به گوشهای از تجلیات هنر اسلامی- ایرانی در حرم امام رضا (ع) و شهر مشهد اشاره کنم، ولی میدانم هنوز در برابر این گستردگی و عظمت کاری نکرده ام.