رقابت یا رفاقت ارشاد و صدا وسیما؟

 اوایل اسفندماه سال گذشته بود که در مراسمی با حضور وزیر ارشاد و مسئولان فرهنگی و سینمایی از سامانه نمایش درخواستی (سند) رونمایی شد. در آن مقطع  سامانه رونمایی شده که با نام VOD هم شناخته‌ می‌شد سروصدای زیادی به پا کرد چرا که سازمان صداوسیما مقابل وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و موسسه رسانه‌های تصویری که بانی و مسئول راه‌اندازی این سامانه بودند قد علم کرد و با تاکید گفت ارائه هرگونه محتوای تصویری به مردم باید از طریق این سازمان انجام شود.

با وجود این مخالفت‌ها وزیر فرهنگ در همان مراسم اعلام کرد از نوروز 95 این سامانه با قرار دادن 100 مورد محتوا عملاً راه‌اندازی خواهد شد و کار پیش خواهد رفت. بعد از مدتی صحبت‌هایی مبنی بر تفاهم و تعامل در راستای کوتاه آمدن صداوسیما و معاون حقوقی‌اش شنیده شد و حالا با حل این مشکل، «سند» آرام‌آرام پا گرفته و آثار سینمایی ، موسیقایی و … به‌ صورت تصویری و از طریق شرکت‌های همکار با این سامانه به خانه‌های مردم راه پیدا کرده است.

مصطفی ابطحی، مدیرعامل موسسه رسانه‌های تصویری که نهاد متبوعش نقش ناظر و حاکم را در این برنامه جامع ایفا می‌کند و میزبان جلسات هفتگی با شورای عالی تهیه‌کنندگان و شرکت‌های سامانه نمایش درخواستی است، از جزئیات «سند» و پیشرفت این برنامه و توسعه کاربرانش می‌گوید.

آقای ابطحی شش ماه قبل با شما صحبت کردیم که گفتید از نوروز 95 محتوا روی سرورهای شرکت‌ها قرار خواهد گرفت و مخاطبان می‌توانند به فیلم‌ها دسترسی داشته باشند. الآن «سند» در چه مرحله‌ای است و آیا اصلاً راه افتاده است یا نه؟

در حال حاضر همه فعالان حوزه فرهنگ با مفهوم و کارکرد VOD  لزوم بهره‌برداری از این تکنولوژی آشنا شده‌اند و خوشبختانه روند توسعه و تقویت راه‌اندازی  VOD  به‌خوبی پیش می‌رود. شرکت‌های مختلفی با احراز شرایط لازم پروانه گرفته‌اند و تعداد این شرکت‌ها هفت تا بود که در سال جدید به 11 رسید و الآن فیلم نت ، فیلمیو، مای اپس  و باران تلکام هم پروانه گرفتند و فعال هستند. این شرکت‌ها هر هفته گزارش‌هایشان را در جلساتی که داریم ارائه می‌دهند و در مورد تعداد کاربرانشان روند رو به رشدی داشته‌اند. در حال حاضر این شرکت‌ها درمجموع  دو میلیون کاربر دارند  و در حوزه‌های مختلف به کاربرانشان سرویس می‌دهند  و کاربران می‌توانند و تصویر و ویدئو جابه‌جا کنند. البته ما در جلسات مختلف به این شرکت‌ها اعلام کردیم تا پایان سال هرکدام باید به بالای 500 هزار کاربر برسند که اگر این اتفاق بیفتد پنج و نیم میلیون کاربر درمجموع خواهیم داشت.

به دنبال این اتفاق برای ارتقای سامانه  VOD  درصدد هستیم با تهیه‌کنندگان فیلم‌های جدید سینمایی که در حوزه اکران موفق بوده‌اند قراردادهایی منعقد کنیم و این فیلم‌ها وارد محتوای سند شوند. چنانچه این اتفاق بیفتد قطعاً در بالا رفتن تعداد کاربران ما مؤثر خواهد بود. از طرفی ما در جلسات متعدد کلیه آئین‌نامه‌ها و مقررات حقوقی و قانونی مربوط به دارندگان محتوا را تهیه و تنظیم کرده‌ایم و اینکه مثلاً تهیه‌کننده‌ها چطور قرارداد ببندند، مؤسسات دولتی دارنده محتوا چگونه وارد قرارداد شوند و بخش خصوصی چگونه پا پیش بگذارد، چون می‌خواهیم در این زمینه به یک ادبیات واحد برسیم.

همچنین جلسات متعددی با نمایندگان شورای عالی کنندگان آقای شهسواری و داوود نژاد  و آقایان حمزه‌ای و فرجی به ‌عنوان نمایندگان شرکت‌هایی که  VOD را ارائه می‌کنند داشتیم و ما هم به‌عنوان موسسه رسانه‌های تصویری میزبانشان بودیم. در این جلسات در خصوص نظارت بر نحوه پخش فیلم‌ها در VOD  صحبت شد و آئین‌نامه‌های نظارتی تنظیم کردیم. سه نفر از اعضای شورای پروانه نمایش خانگی هم در این کارگروه حضور دارند تا به ‌سرعت محتواها را تائید کنند یا اگر نیاز به اصلاح بود اصلاحات لازم را انجام دهند.

با توجه به بازار جدید و بیزینس جدیدی که راه افتاده دنبال مدل اقتصادی مناسب برای VOD  هستیم. همچنین قرار بر این شده است، بین تهیه‌کنندگان و شرکت‌ها هر درآمدی حاصل شود برای هر کلیک 60 درصد به تهیه‌کنندگان و 40 درصد به شرکت‌ها برسد البته با در نظر گرفتن حق‌الزحمه برای زیرساخت‌ها که به خزانه دولت می‌رود. الآن دنبال این هستیم که به‌سرعت به تولید محتوا بپردازیم چون اگر به تولید محتوای خوب نپردازیم نمی‌توانیم قد علم کنیم .مردم دنبال محتوای جدید هستند  و ما هم کارگروه نهضت تولید محتوا را تشکیل داده‌ایم که آقای داوودنژاد مسئول آن کارگروه هستند. از فعالان  و پیشکسوتان سینمایی و موسیقی دارای محتوا  نیز دعوت می‌کنیم همه ظرفیت‌های محتوایی را در اختیارمان قرار دهند. همچنین می‌خواهیم صندوقی را شکل بدهیم تا هم شرکت‌های عرضه‌کننده  VOD هم موسسه رسانه‌های تصویری  مبالغی را در این صندوق واریز کنند تا شروع به تولید محتوای جدید کنیم .از سوی دیگر دنبال این هستیم تا آئین‌نامه صندوق را آماده کنیم تا شرکت‌ها با یک رقم مشخص وارد این کار شوند و تولید محتوا آغاز شود.

در این زمینه تلاش‌های خوبی صورت گرفته و آئین‌نامه‌های مناسبی درصدد تنظیم است  و همه‌جانبه نگری صورت می‌گیرد  .می‌خواهیم با سرعت و دقت تصمیم بگیریم.از رسانه‌ها هم می‌خواهیم پیشنهادهایشان را مطرح کنند تا با تمرکز بیشتر جلو برویم. هدف ما این است منابع خصوصی را به سمت تولید محتوا بکشانیم و با فعالان اقتصادی هم جلساتی برگزار کرده‌ام . آن‌ها هم آمده‌اند به این سمت چون قبلاً این‌طور بود که برخی از بر باد رفتن سرمایه‌هایشان هراس داشتند اما با ساماندهی و سازمان‌دهی مجدد دنبال این هستیم تا سرمایه‌های این افراد از بین نرود و با انباشته‌های جدید دنبال تولید محتواهای جدیدی بروند.

بعدازاین اتفاقاتی که صورت می‌گیرد با تولید محتوا و افزایش کاربران، شرکت‌ها تبلیغاتشان را آغاز می‌کنند و چنانچه مردم به VOD دسترسی داشته باشند با پرداختن رقم‌های پائین به گنجینه تصویری عظیمی دست پیدا و فیلم‌ها را  مشاهده می‌کنند.

آقای ابطحی باوجود تمام این اتفاقات خوبی که شما به آن اشاره کردید اما هنوز بسیاری از مردم از راه‌اندازی  VOD   و چنین امکانی باخبر نیستند. ظاهراً شرکت‌های مربوطه هنوز تبلیغاتی در این خصوص نداشته‌اند یا اگر هم بوده ناچیز بوده است.

البته ما خودمان به شکل هدفمند نمی‌خواستیم تبلیغات فراوانی داشته باشیم چون اگر مردم وارد می‌شدند  و می‌دیدند محتوای فراوانی در اختیار ندارند برمی‌گشتند و آن‌وقت جذب کردن دوباره‌شان  سخت می‌شد. ما درصدد بودیم ابتدا محتوای فراوانی در دسترس کاربران بگذاریم و بعد جلب‌شان کنیم  که به نظرم این‌یک اقدام هوشمندانه بود. در حال حاضر 2.5 میلیون نفر کاربر سامانه سند هستند و ویدئوها و فیلم‌ها را می‌بینند.

بالاترین روش استفاده هم این هست که کاربر می‌تواند وارد سایت یکی از این 11 شرکت شود و با دانلود اپلیکیشنش روی تبلت، گوشی  و کامپیوتر از این سامانه استفاده کند. همچنین از برخی از این شرکت‌ها هم خواهش کردیم به مخاطبانشان ستاپ‌باکس ارائه کنند و پولی بابت این ستاپ باکس‌ها نگیرند. درواقع کاری کنند تا مخاطبان «سند» فقط هزینه فیلم‌ها را پرداخت کنند چون همین‌که مردم این فیلم‌ها را ببینند باید قدردان آن‌ها باشیم. در حال حاضر این شرکت‌ها 150 هزار ستاپ باکس آماده دارند و مشغول بررسی هستند تا این دستگاه ها را رایگان بدهند یا با یک قیمت مشخص و معقول.

باید بگویم ما مشکل ارتباط با مردم نداریم  و با توجه به علاقه مخاطبان عاشق سینما  و موجی که راه افتاده است فقط گرفتار محتوا هستیم تا دست‌مان کاملا باز شود. در این خصوص با همه نهادها  و بخش‌های خصوصی و دولتی مکاتبه کرده‌ایم  تا بیایند و محتواهایشان را در اختیارمان بگذارند که بعضی ها جواب مثبت داده اند . البته کارشناسان شرکت‌ها را فرستاده ایم تا این محتواها را بررسی و اسکن کنند چون برخی از این فیلم‌ها به‌صورت VHS است در حالی که محتوای  VOD  باید به‌صورت HD  باشد. در این خصوص بنیاد سینمای فارابی و مرکز فیلم‌های مستند همکاری‌هایی داشته‌اند اما در بخش موسیقی محتواها کیفیت بالایی دارد  و دارای کیفیت HD  است. همچنین از مردم هم می‌خواهیم بیایند محتواهایشان را در اختیارمان بگذارند چون راه گشودگی  و ارتقای سند حضور و مشارکت مردم است. از طرفی هر کلیکی که روی این محتواها صورت بگیرد درآمدی به صاحب محتوا خواهد رسید. ما هم فقط در نظارت، سیاست‌گذاری و حکمیت  حضور داریم و هیچ درآمدی از این کلیک‌ها نخواهیم داشت. درواقع وظیفه ما افزایش مخاطب است  و تولید محتواهایی که مخاطب را جذب کند.

با توجه به مسئله پهنای باند و مشکلات اینترنت که در کشور وجود دارد آیا استفاده از این سامانه در حال حاضر راحت و بی‌دردسر است یا هنوز مشکلاتی وجود دارد؟

اطلاعاتی که وزارت فناوری و ارتباطات به ما داده اند  و من از آن‌ها تشکر می‌کنم اطلاعات رسمی است و در جلسه با معاونان وزارتخانه دریافت کرده‌ام. آن‌ها به ما اعلام کردند در سال گذشته پهنای باند اینترنت در کشور 2400 گیگابایت در ثانیه بوده که گفتند این  عدد تا چند ماه آینده دو برابر می‌شود. حالا حتی اگر این سرعت دو برابر هم نشده باشد حدود 2.4 میلیون نفر می‌توانند به‌صورت هم‌زمان ویدئو جابه‌جا کنند. معمولاً اشتراک را یک به پنج می‌گیرند و اگر این‌طور حساب کنیم 9.6 میلیون نفر می‌توانند با همین زیرساخت هم‌زمان فیلم ببینند . برنامه‌ریزی ما این است که تا پایان امسال پنج میلیون کاربر داشته باشیم که ظرفیت فعلی اینترنت کشور این اجازه را به ما می‌دهد.

از طرفی همه با تلویزیون فیلم نمی‌بینند و موبایل‌ها و تبلت‌ها  هم  ویدئو تماشا می‌کنند که با توجه به حجم کمترشان پهنای باند کمتری لازم دارند. به‌هرحال با همین پهنای باند مشکلی به نام تعداد کاربر نخواهیم داشت .البته طبیعی است هر چه پهنای باند گسترش داشته باشد و قیمت پائین بیاید دست مردم برای دستیابی به محتوای بیشتر بازخواهد شد. روند فعالیت‌های مخابرات هم این‌طور بوده که قیمت اینترنت را پائین بیاورند و مردم برای دسترسی به محتوا هزینه کمتری بپردازند.الآن رسانه یعنی محتوا و هرکسی می‌خواهد رسانه بهتر و قدرتمندتری داشته باشد باید محتوای خوبی داشته باشد که ما هم امیدواریم این اتفاق برایمان بافتد.

پس کاربر برای تماشای فیلم باید برای حجم ترافیکی که مصرف کرده هم هزینه کند.

حتماً همین‌طور است. البته در کشورهای پیشرفته 70 درصد ویدئو جابه‌جا می‌شود و بقیه‌اش تکست و صوت است. در سامانه VOD  به این رقم‌ها نرسیدیم.

پیش‌تر صحبت این بود که قیمت تماشای فیلم از این سامانه نسبت به خرید دی‌وی‌دی ارزان‌تر و شاید نصف قیمت باشد. این مسئله الآن مصداق دارد یا نه؟

این مسئله اقتضائاتی دارد. ممکن است ما برخی از محتواها را به‌صورت رایگان در اختیار کاربر قرار دهیم. در دنیا هم این مسئله وجود دارد. یعنی می‌بینید نتفلیکس محتوایش را پولی ارائه می‌کند اما یوتیوب رایگان است. ما هم برخی از عناوین را رایگان ارائه می‌دهیم  اما برخی از محتواها ممکن است 10 هزار کلیک داشته باشد و تهیه‌کننده قیمتش را بالا ببرد اما روی عنوان دیگری مردم کلیک نکنند و قیمتش را پائین بیاورند تا استقبال از آن بیشتر شود. یعنی این مسئله عرضه و تقاضاست که حاکم می‌شود و هر چه تقاضا بیشتر شود قیمت بالاتر می‌رود و بالعکس. این موضوع از یک سیستم هوشمند تبعیت می‌کند و ما هم باید اجازه بدهیم اقتصاد با زبان طبیعی خودش پیش برود.

در ابتدای راه‌اندازی این سامانه صداوسیما مدعی بود ارائه تصویر باید از کانال این سازمان صورت بگیرد. آیا مشکلات VOD  با این سازمان حل شد؟

ما با تعامل حداکثری صداوسیما وظایف ذاتی مبتنی بر اهداف و وظایف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را انجام می‌دهیم و بازوی فرهنگی نظام هستیم. صداوسیما هم بازوی قدرتمند نظام است و بخش های مختلف این برنامه دنبال این هستند کار درست منطبق بر اهداف وزارت فرهنگ و ارشاد را پیش ببریم تا راه ناهموار قبلی را هموار کنیم. ما به‌صورت مشترک کار ساماندهی اینترنت و وب را انجام دادیم که یکی از آفت‌های نظام بوده و هیچ‌کس متولی آن نبوده است. حالا با راه‌اندازی وب و ساماندهی اینترنت کشور به‌صورت مشترک هر نهادی وظایف خودش را انجام می‌دهد و شورای عالی فضای مجازی که نهاد فرا حوزه‌ای است تعامل حداکثری را بین این دو نهاد برقرار می‌کند.

از طرفی صداوسیما آرشیو غنی و بزرگی دارد که می‌تواند به گسترش محتوای  VOD  کمک زیادی کند.

بله صداوسیما آرشیو دارد و بخش‌های دیگر هم هستند. خوشبختانه مدیریت جدید صداوسیما اراده تعامل را دارد و ما هم از همکاری استقبال می‌کنیم و این نهاد را به‌عنوان برادر بزرگ‌تر به رسمیت می‌شناسیم.

در خصوص  VOD   و ارائه آن به مخاطبان موضوعی مانده که نگفته باشید؟

گفته‌ها که فراوان هستند. ما با وزارت فناوری و ارتباطات و مخابرات همکاری‌های مشترکی داشته‌ایم و بحث‌های حقوقی و کاری زیادی وجود دارد که در گفت‌وگوهای بعدی به آن‌ها اشاره خواهم کرد. من به مردم چه در داخل چه خارج از کشور و حتی خارجی‌هایی که ایران را دوست دارند قول می‌دهم با گسترش  VOD  به گنجینه بزرگ تصویری  کشور دسترسی پیدا خواهند کرد و به‌جای دانلود  آثار خارجی‌ها زمینه‌ای را فراهم می‌کنیم تا دیگران تصاویر و  فیلم‌های ما را دانلود کنند . این جابه‌جایی دانلود و آپلود وظیفه فرهنگی ماست. در این صورت است که دیگران با دانلود محتواهای ما به غنای تصویری ایران اذعان خواهند کرد و نقش ما  در فرهنگ دنیا بیشتر نمایان خواهد شد.