سلیمانی: ایران و ترکیه، عربستان را به خشم آوردند

: طی روزهای اخیر برخی رسانه ها از ملاقات قریب الوقوع بشار اسد و رجب طیب اردوغان با وساطت پوتین خبر دادند. انتشار اخبار و تحلیل‌هایی در تأئید و تکذیب این خبر نیز نتوانست صحت و سقم آنرا تأئید کند. اینکه تحولات میدانی سوریه در سایۀ اتفاقات جدید چه روندی گرفته است، پرسشی است که دکتر افشار سلیمانی سفیر سابق ایران در آذربایجان به آن پاسخ داده است و در ادامه می خوانید:

طی روزهای اخیر برخی رسانه ها از دیدار قریب الوقوع بشار اسد و اردوغان خبر دادند، اين موضوع چقدر شدنی است؟

دولت ترکیه پیش و پس از کودتای نافرجام چراغ سبزی در مورد تغيير مواضع خود در قبال بحران سوریه و بهبود روابط با مصر داده بود. اما به نظر می رسد آنکارا درحال حاضر خیلی به دنبال مذاکرات رو در رو با دمشق درسطح روسای دولتها نیست. با توجه به همکاریهای ترکیه با آمریکا و اروپا و همگرایی های نظامی، امنيتي و اقتصادی با آنها، به نظر نمي رسد اردوغان با اسد دیداری داشته باشد، چرا که اساسا آنکارا، تلویحا پذیرفته است اسد تا پایان دوره خود و حل بحران در قدرت باقی بماند، موضوعی که آمریکا و کشورهای ائتلاف کننده با این کشور و تاحدود زیادی روسیه آن را پذیرفته اند و به نظر می رسد ایران نیز نسبت به این موضوع چراغ سبز نشان دهد، یعنی همان مدلی که پیشتر در رابطه با شیوه حل بحران سوریه اشاره شد.

این تغییر موضع در قبال بحران سوریه و همچنین اظهارات نخست وزیر ترکیه كه گفته است بشار اسد ميتواند در روند صلح شركت كند را چگونه ارزیابی می کنید؟

یکی از پيش بینی های احتمالی در رابطه با فرایند حل بحران و خاتمه جنگ داخلی درسوریه این است که بازیگران داخلی و خارجی صحنه سوریه به این توافق با یک گام به پیش و یک گام به پس از مواضع قبلی خود به این مخرج مشترک برسند که با ماندن بشار اسد در قدرت تا زمان انتخابات آتی ریاست جمهوری در سوریه مشروط به اینکه وی دیگر در انتخابات نامزد نشود موافقت کنند که دراین مدل درازای عدم کاندیداتوری بشار اسد، حزب بعث و علوی ها در کنار، سایر احزاب و گروههای سیاسی و مذهبی در فرآیند سیاسی این کشور مشارکت کنند. به نظرمی رسد اظهارات بينالي ايلديرم نخست وزیر ترکیه نیز در همین راستا صورت گرفته باشد.

شما به تازگی بر این نکته تأکید کرده اید که كاهش ديالوگ بين تركيه، عربستان و قطر معنادار است، این مسئله چه پيامدهايي مي تواند داشته باشد؟

در صحنه تحولات سوریه و یمن از چند ماه پیش تغییراتی را در مواضع برخی بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای شاهد هستیم. از جمله اینکه ترکیه پیش از وقوع کودتای نافرجام شاهد وقوع انواع عملیات تروریستی در داخل خود بود به طوری که شاهد انفجار انتحاری در فرودگاه آتاتورک استانبول بودیم که پس از اتخاذ مواضع و اقدامات ضد داعش از سوی ترکیه صورت گرفت که به نظر مي رسد عربستان که ازحامیان و موجدين گروههای تروریستی و عملیات آنها در سوریه است در پشت صحنه عملیات تروریستی در ترکیه قرار داشته است. به ویژه آنکه اخباری در مورد احتمال کمکهای عربستان به گولنيستها و پ.ک.ک نیز منتشر شده است.

مزید بر همه اینها عدم همکاری ترکیه با عربستان در حمله نظامی به یمن از دیگر موارد ناخرسندی ریاض از آنکاراست که می تواند سبب حمایت بیشتر عربستان از داعش و کردها در برابر ترکیه باشد، از سوی دیگر با توجه به هماهنگي های قطر با عربستان این کشور نیز در جبهه ریاض قرارگرفته است. هرچند که احتمال تغییر موضع قطر و نزديک شدن به ترکیه را نیز نباید از نظر دور داشت اما باید خاطر نشان کنم که متمایل بودن حزب حاکم ترکیه یعنی عدالت وتوسعه به اخوان المسلمين مصر و مخالفت عربستان با اخواني ها نیز از جمله عوامل واگرايي عربستان از ترکیه می تواند محسوب شود. نهایت اینکه برخی هماهنگی های ترکيه با ایران و روسیه در موضوع سوریه نیز سبب عصبانیت ریاض شده است.

این درحاليست که آمریکا نيز در روند تحولات سوریه ديالوگ وهمکاری بیشتری با ترکیه و روسیه دارد و عربستان ازاین فرآیند حداقل در ظاهر دور نگه داشته شده است. مجموعه این تحولات می تواند دلایلی برای برهم زدن بازی در سوریه و بروز مشکلاتی برای ترکیه در داخل ازسوی عربستان تلقي گردد.

نزديكي تركيه و ايران را بر سر بحران سوريه چگونه ارزيابي مي كنيد؟
اوج نزدیکی ترکیه با ایران برسر بحران سوریه در مدلي است که در پاسخ به سوال نخست به آن پرداخته شد. یعنی یک گام به عقب از سوی ایران در مورد تأکید بر ماندن بشار اسد در قدرت و نامزدی وی در انتخابات ریاست جمهوری آتی و عقب نشینی ترکیه از تأکید بر برکناری اسد از قدرت پیش از شروع حل بحران سوریه و درنهایت رضایت طرفین مبنی بر ماندن اسد تا زمان انتخابات بعدی و عدم کاندیداتوری او در انتخابات و مشارکت حزب بعث وعلويها در تشکیل دولت پسا اسد.

آینده را چگونه پیش بینی می کنید؟

با توجه به افزایش احتمال توافق میان آمریکا و روسیه پیرامون برقراری آتش بس و شروع کمکهای انساندوستانه به آوارگان سوری که در سایه مذاکرات جدي روسای جمهور وزرای خارجه دو کشور در قبل و در جریان برگزاری نشست جي -20 در چین و از آنجا که شرایط روسیه به گونه ای نیست که بتواند بیش از این در سوریه هزینه کند و با توجه به تضعیف داعش در سوریه و عراق به نظر می رسد درصورتی که گروههای تروریستی ازسوی حامیانش حمایت نشوند و بازیگران هم زمینه مذاکرات جدی سوری-سوری را فراهم کنند و به ثبات، امنیت، تمامیت ارضی و حاکمیت ملی سوریه بیش از منافع خود اهمیت بدهند، احتمال حرکت در مسیر صلح برای سوریه ازطریق برقراری آتش بس و تغییر قانون اساسی و برگزاری انتخابات پارلمانی و رياست جمهوری آزاد و شفاف و روی کار آمدن دولت مردمی پاسخگو از طریق مشارکت همه جناحها، احزاب، گروههای مختلف مذهبی، سیاسی وقومي، دراین کشور وجود دارد.

هرچند که زمانبر خواهد بود و تروریستهای ضعیف شده احتمالا در کشورهای منطقه و برخی کشورهای هدف خارج از منطقه به ادامه تحرکات تروریستی مقطعی و موردی ادامه خواهند داد. نهایت اینکه نکته کلیدی در حل بحران سوریه این است که کشورهای متفق مخالف بشار اسد و کشورهای متحد حامي اسد هم در درون خود هم با یکدیگر اختلافاتی دارند که باید با رسیدن به یک مخرج مشترک و کنار گذاشتن اختلافات وبا اولویت بخشی به برقراری صلح و امنیت در سوریه و منطقه نسبت به خاتمه این جنگ ترکیبی خانماسوز که قریب 300 هزار کشته و هزاران مجروح و تخریب بسیاری از زيرساختهاي سوریه و آوارگی 11 میلیون نفر سوری به کشورهای خاورمیانه و اروپا وآمریکا در پی داشته است، اقدام عاجل نمایند.