موزه مجسمه‌های صنعتی‌زاده قربانی انتخابات می‌شود؟

 سیزده سال، مجسمه‌های علی‌اکبر صنعتی‌زاده در ساختمان سابق شیر و خورشید نم و رطوبت خوردند تا سرانجام دری به تخته خورد و مترو از زیر این ساختمان رد شد! و پس لرزه‌هایش بار دیگر این موزه را در صدر خبرها نشاند و سازمان زیباسازی مسئولیت مرمت و احیای ساختمان هلال‌احمر را به عهده گرفت.

نجات مجسمه‌های زخم خورده‌ی گچی استاد مجسمه‌ساز هم در صدر امور قرار گرفت. حالا به نظر می‌رسد که این اولویت با بازدید شبانه محمدباقر قالیباف قالیباف از این بنا از بین رفته و چون قالب‌گیری آثار یک سال طول می‌کشد، ممکن است که افتتاح مجموعه خیلی زودتر از نجات آثار انجام شود. حال این سوال پیش می‌آید: «موزه مجسمه‌های محرومان قربانی انتخابات می‌شود؟»

از تفاهم‌نامه‌ بی‌امضاء تا پرداخت نشدن هزینه‌ مرمت‌ها

وقتی مرمت‌کاران بر داربست‌های موزه‌ی صنعتی‌زاده دیده شدند، کمتر کسی باور می‌کرد که واقعا این موزه قرار است نجات پیدا کند. مجسمه‌های گچی استاد که زمانی با خون دل و به امید کمک به محرومان، به این موزه اهدا شده بودند، وضعیت بسیار اسفناکی داشتند، بنابراین قرار شد که مرمت بنا و احیای مجسمه‌ها به صورت جداگانه پیش برود و این مجسمه‌ها از نابودی رهایی پیدا کنند اما حالا باز گره بر کار مجسمه‌ها افتاده است. خانواده صنعتی‌زاده بیش از پیش نگران آثار هستند.

«کوروش هادی‌خان»، نوه علی‌اکبر صنعتی‌زاده به «خبرهدف» می‌گوید که چند مسئله برای ما ابهام‌آور است؛ یکی اینکه شنیده‌ایم تفاهم‌نامه‌ای قرار است بین سازمان زیباسازی و هلال‌احمر مبنی بر راه‌اندازی موزه برقرار شود ولی تا امروز این تفاهم‌نامه امضا نشده و همین امر باعث شده که کار متوقف شود. از سوی دیگر بنای موزه مرمت شده اما هنوز آثار برای نمایش آماده نیستند.

او آثار نیمه مرمت استاد را در موزه‌ی نیمه کاره نشان می‌دهد: «به ما قول داده بودند که ترمیم و بازسازی آثار به همراه قالب‌گیری مجسمه‌ها انجام شود ولی متاسفانه نه تنها قالب‌گیری انجام نشده بلکه مرمت سطحی آثار هم با مشکلات اساسی رو به روست که تنها یک بخش آن پرداخت پول به گروه مرمت‌کاران است. همین امر باعث شده که کار متوقف شود و از طرفی قالب‌گیری آثار کار زمان‌‌بر و هزینه‌بری است و برای آن برنامه‌ای تعیین نشده است. از طرفی قالب‌گیری آثار به زیباسازی کمک می‌کند تا آثار را در فضاهای شهری هم استفاده کنند.»

او می‌گوید که ما بارها برای صحبت با رییس هلال‌احمر مکاتبه کردیم ولی متاسفانه هیچ پاسخی از سوی این مقام مسئول دریافت نکردیم. همان‌طور که همه می‌دانند، پدربزرگم تا زمانی که زنده بود، خود مدیریت موزه را بر عهده داشت و ما به عنوان خانواده‌اش می خواهیم که در جریان امور قرار بگیریم. برای ما این مهم است آثار سر و سامانی بگیرد ولی متاسفانه مسایل برای ما شفاف نیست. آرزوی پدر بزرگم این بود که موزه همیشه سر و پا باشد ولی اینطور که پیش برود آثار با یک رطوبت از بین می رود.

توقف کار به خاطر پرداخت نکردن هزینه‌ها بود

اما به راستی وضعیت مرمت آثار چطور پیش می رود؟ برای روشن شدن این ابهام به موزه صنعتی زاده رفتیم. موزه ای که حالا رنگ و رویی به خود دیده و جلوه میدان تاریخی توپخانه را دو چندان کرده است. مجسمه های صنعتی زاده اما هنوز سر و پا نشده اند و مرمت روی آن ادامه دارد. گروه مرمت بعد از یک توقف چند ماهه حالا کار را دوباره از سر گرفته اند.

هدایت صحرایی، سرپرست مرمت آثار استاد علی‌اکبر صنعتی‌زاده که شش ماه است، این کار را به دست گرفته، می‌گوید که گروه مرمت، از فروردین امسال کار را روی آثار شروع کردند ولی متاسفانه به دلیل نبود بودجه بعد از سه ماه کار مداوم و سخت ما متوقف ماند و دست از کار کشیدیم.

دلیل اصلی این توقف چه بود؟ «در طی سه ماهی که ما روی آثار استاد کار می‌کردیم، 80 درصد هزینه‌ها را از جیب خودمان پرداخت کردیم اما متاسفانه تا ده روز پیش هیچ پولی به ما پرداخت نشده بود و نمی‌توانستیم حتی پروژه جدیدی بگیریم ( چون مشغول این پروژه بودیم) تا اینکه ده روز پیش 30 درصد هزینه‌ها را پرداخت کردند و ما دوباره کار را به خاطر علاقه قلبی‌مان به استاد صنعتی‌زاده از سر گرفتیم ولی این نحوه پرداخت باعث شد که در کار ما وقفه ایجاد شود.»

چندی پیش در رسانه‌ها گزارشی کار شده بود مبنی بر اینکه گروه مرمت تنها به مدت 20 روز روی مجسمه‌ها کار انجام داده‌اند. صحرایی در توضیح این نقد می گوید که اصلا اینطور نیست ما کار را به موقع انجام دادیم و تنها مسئله تامین بودجه ما را متوقف کرد.

زیباسازی: همه چیز رو به راه است

با وجود گفته‌های خانواده صنعتی‌زاده و مسئولان مرمت آثار استاد، «مجتبی موسوی»،معاون فرهنگی سازمان زیباسازی می‌گوید: «مرمت بنا توسط معاونت فنی انجام شده و مراحل پایانی‌اش است. توقفی در کار پیش آمد که ربطی به کمبود بودجه ندارد. تا جایی که من می‌دانم پروژه در حال انجام است. در بحث مجسمه‌ها هم این پروژه، زیر نظر «حمید شانس» اجرا می‌شود. نباید فراموش کنیم که به مجسمه‌ها آسیب جدی وارد شده بود که خوشبختانه قطعاتی از دست و پا که از بین رفته بودند در کارگاه مجسمه سازی ساخته شده است. مرمت نقاشی‌ها هم که حدود 35 تابلوست کامل انجام شده و 60 تابلو دیگر هم در دست مرمت هستند.»

او در جریان مرمت نهایی بنای هلال‌احمر نیست و در مورد تفاهم‌نامه نظرش این است: «من شنیده‌ام که قرار است تفاهم‌نامه‌ای مبادله شود اما در همین حد و در جریان جزییات ماجرا نیستم. بخش مرمت بنا هم به عهده معاونت فنی سازمان است و من نمی‌دانم کار در چه مرحله‌ای است اما در مورد آثار می‌گویم که کار مجسمه‌ها و آثار نقاشی تا دو ماه آینده تمام می‌شود. این فاز مرمت آثار موزه به منظور بازگشایی موزه است. پیشنهاد مورد تایید ما این است که همزمان بازگشایی موزه، یک پروژه مفصلی برای قالب‌گیری مجسمه ها که پروژه طولانی است، تعریف شود. چرا که جنس مجسمه‌ها از گچ بوده و این خطر وجود دارد که به دلیل گذر زمان آسیب جدی ببینند. البته قالب‌گیری کار الان نیست زیرا پروژه زمان بری است و ممکن است یک یا دو سال طول بکشد. ما انجام دهیم یا هلال احمر مهم نیست. این کار ضروری است».

به رغم این گفته ها، صحرایی معتقد است که قالب‌گیری باید قبل از افتتاح انجام شود و دلیل می‌آورد: «قالب‌گیری با مواد خاصی انجام می‌شود که بوی بدی دارد، نمی‌شود آن را همراه بازدید مخاطبان انجام داد و همچنین کار برای مرمت کار و قالب گیر بسیار سخت و طولانی می شود.بنابراین بهترین روش این است که کار پیش از افتتاح انجام شود، چون مجسمه‌ها به شدت آسیب‌پذیر هستند و اگر ما هم کارمان را تمام کنیم باز هم باید به صورت مداوم مورد مرمت قرار بگیرند.»

موسوی اما معتقد است که کار قالب‌گیری می‌تواند در گذر زمان انجام شده و به مسئله افتتاح پروژه کاری ندارد. او در پاسخ به شنیده‌هایی در مورد اینکه هلال‌احمر قصد دارد کاربری موزه‌ی صنعتی‌زاده را تغییر دهد، می‌گوید:«تا آنجایی که من در جریان هستم، کاربری موزه‌ی صنعتی‌زاده تغییر نمی‌کند. منتها قرار است هیات‌امنایی در این زمینه تشکیل شود و این ربطی به اصل موزه ندارد.»

معاون فنی زیباسازی: بنای موزه آماده است

«کار ما در زمینه اقدامات مرمتی بنای هلال‌احمر تکمیل شده و چند ماهی‌ است که ما آنجا را ترک کردیم.» این گفته‌های میری، معاون فنی سازمان زیباسازی است. هرچند که بخش‌های بیرونی بنا مرمت شده و داربست‌ها جمع شده‌اند باید گفت که این ادعایی که هنگام بازدید از بنای هلال‌احمر زیر سوال می‌رود. هنوز برخی از پیمانکاران برای گرفتن هزینه‌های صرف شده پروژه آن را ترک نکرده‌اند و هنوز مرمت بنا یک ماه و نیم دیگر کار دارد.

با این حال میری می‌گوید که سرمایش و گرمایش که چیز خاصی نیست. همه کارها انجام شده و یکی، دو روزه تمام می شود. برای همین هم ما کامل از آنجا آمدیم بیرون تا مجسمه‌ها مرمت شوند. آیا کمبود بودجه‌ نداشتید؟« اصلا ، اعتبار خوبی برای این پروژه گذاشته شده است.»

مسئول هلال‌احمر: تغییر کاربری موزه را تکذیب می کنیم

یکی از بزرگترین ابهامات در مورد موزه‌ی صنعتی‌زاده این است که هلال‌احمر به عنوان مالک بنا حاضر نیست که تفاهم‌نامه هیات‌امنایی شدن آن را امضا کند، اگر چه این شنیده‌ها از سوی مسئولان شهرداری تکذیب می‌شود اما باز هم از «علی‌اکبری»، مسئول هلال‌احمر در این پروژه، درباره این موضوع پرسیدیم: «اصلا چنین چیزی نیست. اینجا اولین سازمان شیر و خورشید ایران است. جنبه تاریخی دارد اما اهمیتش به خاطر آثار استاد صنعتی‌زاده است. هرگز چنین اتفاقی نمی‌افتد که ما بنای موزه را بگیریم. این کار ممنوع است. استاد، اولین هنرمند داوطلب ایران است که آثارش را به این موزه داد تا صرف هزینه‌های هلال‌احمر شود.»

علی‌اکبری از پروژه‌های مهم دیگر هلال‌احمر برای پویاتر شدن این موزه می‌گوید:« ما می‌خواهیم کنار این ملک نگارخانه آبرنگ راه بیاندازیم. همانطور که می‌دانید، استاد صنعتی‌زاده در کنار مجسمه‌سازی از نقاشان آبرنگ ایران هم بودند.کنار هر موزه در دنیا نگارخانه‌ای تاسیس می‌شود تا پویا شود. هلال احمر هم قصد دارد همین کار را بکند.»

به گفته او، شهرداری خیلی از بناهایی که در قبالش مسئول نیست احیا می‌کند چه برسد به اینکه این بنا به دلیل عبور مترو باید مقاوم سازی و احیا می‌شده است: «هلال احمر نزدیک 600 میلیون تومان ابتدای کار گذاشت و بقیه کار به دست سازمان زیباسازی انجام شده و مشکلی در این زمینه وجود ندارد. تا آنجایی که من می‌دانم تنها مسئله سرمایش، گرمایش، برق و نصب داخلی آسانسور است که آن‌ها هم به زودی انجام می‌شود.»

مرمت آثار چطور؟

«مرمت نقاشی‌ها که تمام شده و تنها مرمت مجسمه‌ها مانده است. آن هم به خاطر اینکه کار حساس بوده یکم به تاخیر افتاده وگرنه کار زیادی باقی نمانده، ما فقط منتظریم که کار تمام شود تا افتتاحیه بزرگ و باشکوهی برای آن بگیریم.»

قالب‌گیری آثار که بخش مهمی از کار است بنا به نظر مرمت کاران و خانواده صنعتی زاده هنوز باقی مانده:« این کار به نظر من باید در طول زمان انجام شود، خیلی از کارهای بنا و مرمت انجام شده و دیگر کار چندانی از این موزه نمانده و به نظرم به زودی قابل افتتاح است.»

موزه‌ی علی‌اکبر صنعتی‌زاده یکی از مهمترین موزه‌های تهران به شمار می‌رود. این موزه در کنار آثار و بناهای مهم دیگری در میدان امام‌خمینی، مجموعه بی‌نظیر از یک موزه بزرگ شهری را تشکیل می‌دهند. حال باید دید که مسئولان چه تصمیمی در قبال این موزه می‌گیرند؟ آیا آثار استاد که به دلیل شرایط زمان ساخت، با گچ ساخته شده و سیزده سال به دلیل بی‌مهری مسئولان بر اثر نفوذ آب، صدمات جدی خوردند، قالب‌گیری می‌شوند یا اینکه بدون این اقدام مهم، پروژه افتتاح می‌شود. این پروژه به هر حال برای سازندگان آن افتخار بزرگی محسوب می‌شود اما نباید این افتخار آغشته به مسایل سیاسی شود. حال باید دید که مسایل در روزهای بعدی چطور پیش می رود.